Câu 2 :
* Bộ máy chính quyền thời Lê Sơ
- Sau khi đánh đuổi quân Minh ra khỏi đất nước, Lê Lợi lên ngôi Hoàng đế, khôi phục lại quốc hiệu Đại Việt, tiến hành xây dựng bộ máy nhà nước mới
- Chính quyền phong kiến được hoàn thiện dần và đến thời vua Lê Thánh Tông thì hoàn chỉnh nhất. Đứng đầu triều đình là vua. Để tập trung quyền lực vào nhà vua, Lê Thánh Tông đã bãi bỏ 1 số chức vụ cao cấp nhất như tướng quốc, đại tổng quản, đại hành khiển. Vua trực tiếp nắm mọi quyền hành, kể cả chức tổng chỉ huy quân đội. Giúp việc cho vua có các quan đại thần. Ở triều đình có 6 bộ, ngoài ra còn 1 số cơ quan chuyên môn
- Ở địa phương, thời vua Lê Thái Tổ và Lê Nhân Tông, cả nước được chia làm 5 đạo
- Dưới đạo là phủ, huyện ( miền núi gọi là châu), xã. Đến thời vua Lê Thánh Tông, đổi chia 5 đạo thành 13 đạo thừa tuyên, thay chức An phủ sứ đứng đầu mỗi đạo bằng 3 ti phụ trách 3 mặt hoạt động khác nhau ở mỗi đạo thừa tuyên
- Dưới đạo thừa tuyên có phủ, châu, huyện, xã
=> Nhận xét: Tổ chức nhà nước quân chủ chuyên chế được xây dựng chặt chẽ
* Sơ đồ bộ máy chính quyền thời Lê sơ
- Bộ máy trung ương ( ảnh 1 - bên dưới)
- Bộ máy địa phương ( ảnh 2 - bên dưới)
=> Nhận xét :
+) Nhà nước thời Lê sơ hoàn chỉnh và chặt chẽ hơn so với nhà Trần
+) Tổ chức bộ máy nhà nước thời Lê Thánh Tông hoàn chỉnh và chặt chẽ nhất so với trước.
Triều đình có đầy đủ các bộ, tự, các khoa và các cơ quan chuyên môn. Hệ thống thanh tra giám sát được tăng cường từ triều đình đến địa phương
+) Các đơn vị hành chính và bộ máy chính quyền cấp xã được tổ chức chặt chẽ
Câu 1:
1) Tình hình kinh tế sau chiến tranh
* Nông nghiệp
- Thực hiện nhiều chính sách khuyến khích nên nông nghiệp được phục hồi và phát triển
- Ruộng khai hoang mở rộng, thành lập làng, xã trong nhân dân được mở rộng
+) Ruộng đất công làng xã chiếm ưu thế về diện tích, chia cho nông dân cày cấy và nộp thuế, là nguồn thu nhập chính của nhà nước
+) Ruộng của quý tộc, vương hầu gọi là điền trang
+) Nhà Trần còn ban thái ấp cho quý tộc, vương hầu
+) Ruộng đất tư của địa chủ ngày càng nhiều
- Cho đắp đê quai vạc từ đầu nguồn tới bờ biển gọi là đê đỉnh nhĩ
* Thủ công nghiệp phát triển
- Thủ công nghiệp nhà nước : được mở rộng, gồm nhiều ngành nghề khác nhau như làm gốm tráng men, dệt vải, lụa, chế tạo vũ khí, đóng thuyền
- Thủ công nghiệp trong nhân dân phổ biến và phát triển như làm gốm, rèn sắt, đúc đồng, làm giấy, khắc bản in, mộc, xây dựng.....
- Thợ thủ công cùng nghề họp lại, lập thành làng nghề ở nông thôn như làng gốm Bát Tràng. Tại Thăng Long, thành lập phường nghề. Trình độ kĩ thuật và mặt hàng sản xuất được thống nhất và nâng cao về chất lượng
* Thương nghiệp
- Nội thương : Buôn bán tấp nập, các chợ mọc lên ở khắp nơi, xuất hiện thương nhân, tập trung ở đô thị và thương cảng
- Trung tâm kinh tế sầm uất nhất cả nước là Thăng Long. Có nhiều phường thủ công, nhiều chợ lớn
* Ngoại thương
- Vân Đồn là nơi buôn bán với thương nhân nước ngoài
=> Kinh tế phát triển và phục hồi
2) Sự phát triển văn hóa
a) Đời sống văn hóa
- Tín ngưỡng cổ truyền : thờ cúng tổ tiên, thờ các anh hùng dân tộc, những người có công vẫn phổ biến và phát triển
- Đạo Phật phát triển nhưng không bằng thời Lý. Chùa chiền mọc lên khắp nơi
- Thời Trần : Nho giáo ngày càng phát triển. Các nhà Nho được bổ nhiệm những chức vụ quan trọng. Địa vị của Nho giáo ngày càng được đề cao
- Nhân dân thời Trần ưa thích ca hát, nhảy múa, chèo tuồng, múa rối, đua thuyền, đấu vật, cuộc sống giản dị
- Nhà cửa tuy nóc rất cao nhưng hiên thấp, áo quần đơn giản, nhân dân thường cạo trọc đầu, đi chân đất, có tinh thần thượng võ, yêu nước, quý trọng người già, trọng nghĩa khí
b) Văn hóa
- Văn học chữ Hán : Phát triển mạnh, mang đậm tính yêu nước, niềm tự hào dân tộc. Tiểu biểu như Hịch Tướng Sĩ của Trần Hưng Đạo; Phú Sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu
- Văn học chữ Nôm có bước đầu phát triển. Xuất hiện 1 số nhà thơ Nôm nổi tiếng như: Nguyễn Thuyên, Nguyễn Sĩ Cố làm giàu cho Tiếng Việt.
c) Giáo dục và khoa học kĩ thuật
- Quốc Tử Giám mở rộng việc đào tạo con em quý tộc, quan lại
- Lộ, phủ, kinh thành có trường công. Trong nhân dân, ở làng xã có trường tư
- Các kì thi được tổ chức ngày càng nhiều, tổ chức đều để chọn nhân tài. ( Nhân tài như Mạc Đĩnh Chi được phong làm trạng nguyên 2 lần; Nguyễn Trung Ngạn, Chu Văn An...)
- Sử học : Cơ quan chuyên viết sử ra đời là Quốc sử viện do Lê Văn Hưu đứng đầu. Năm 1272, ông biên soạn bộ Đại Việt Sử Ký. Đây là bộ sử đầu tiên của nước ta
- Quân sự : Binh Thư Yếu Lược của Trần Hưng Đạo đánh dấu bước phát triển mới về lí luận quân sự của Đại Việt
- Thiên văn có Đăng Lộ, Trần Nguyên Đán
- Y học có thầy thuốc giỏi Tuệ Tĩnh nghiên cứu thuốc Nam
- Cuối thế kỉ XIV, Hồ Nguyên Trừng chế tạo súng thân cơ và thuyền chiến
d) Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc
- Nhiều công trình kiến trúc mới, có giá trị ra đời như : Tháp Phổ Minh ( Nam Định), Thành Tây Đô ( Thành Nhà Hồ - Thanh Hóa_,...... Một số công trình được tu sửa lại có quy mô lớn như cung điện và Hoàng thành ở Thăng Long, cung Thái Thượng Hoàng
- Ở các lăng mộ vua và quý tộc Trần có nhiều Điêu tượng hổ, sư tử, trâu, chó và quan hầu bằng đá
- Rồng thời Trần : trau chuốt, tinh tế hơn thời Lý và thêm cặp sừng trông có vẻ uy nghiêm; rồng thời Lý mình trơn, toàn thân uốn khúc uyển chuyển như 1 ngọn lửa
=> Do có sự quan tâm của nhà nước; kinh tế phát triển; xã hội ổn định, lòng tự cường dân tộc sau chiến tranh
- Vạn Kiếp tông bí truyền thư và Hịch tướng sĩ. Ông có công rất lớn trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên thế kỉ XIII
- Tinh thần hi sinh, quyết chiến quyết thắng của toàn dân ta mà nòng cốt là quân đội nhà Trần
