“Hà Nội băm sáu phố phường
Hàng Mắm, Hàng Đường, Hàng Muối trắng tinh”
Trong trái tim của mỗi chúng ta đều có một góc để dành tình yêu cho Hà Nội. Những ngõ nhỏ, phố nhỏ, những mái ngói rêu phong cổ kính đã trở thành đã trở thành những hình ảnh rất đỗi thân quen.
Có một nhà văn dù không sinh ra ở Hà Nội nhưng đã dành cho mảnh đất này một tình yêu sâu nặng và thiết tha. Xin trân trong giới thiệu với tất cả quý vị nhà văn Thạch Lam và tập bút kí nổi tiếng “Hà Nội băm sáu phố phường”.
Thạch Lam (1910 – 1942), tên thật là Nguyễn Tường Lân, sinh tại Cẩm Giàng, Hải Dương. Ông là cây bút tiêu biểu thuộc nhóm Tự lực văn đoàn. Tập bút kí “Hà Nội băm sáu phố phường” được tập hợp lại từ những bài viết in trên báo sau khi ông qua đời. Theo Thạch Lam: “Người Pháp có Paris, người Anh có London, người Tàu có Thượng Hải. Trong các sách vở, trên các báo chí, họ nói đến thành phố của họ một cách tha thiết, mến yêu”. Với người Việt Nam, ta tự hào khi có Hà
Nội.
Cuốn sách được xếp trong nhóm Việt Nam danh tác, do nhà xuất bản Văn học ấn hành tháng 4 năm 2017, kích thước 13 x 18 cm, với 172 trang, giá bìa 36.000 đồng.
Cuốn sách gồm 20 chương:
Chương 1: Những Biển Hàng
Chương 2: Người Ta Viết Chữ Tây
Chương 3: Hàng Mứt, Hàng Đường, Hàng Muối Trắng Tinh
Chương 4: Quà Hà Nội
Chương 5: Vẫn Quà Hà Nội
Chương 6: Phụ Thêm Vào Phở
Chương 7: Bổ Khuyết
Chương 8: Bún Sườn Và Canh Bún
Chương 9: Còn Quà Hà Nội
Chương 10: Những Thứ Chuyên Môn
Chương 11: Bánh Đậu
Chương 12: Bánh Khảo, Kẹo Lạc
Chương 13: Một Thứ Quà Của Lúa Non: Cốm
Chương 14: Quà ... Tức Là Người
Chương 15: Vài Thứ Chuyên Môn Nữa
Chương 16: Những Chốn Ăn Chơi
Chương 17: Chợ Mát Ban Đêm
Chương 18: Bà Cụ Bán Xôi
Chương 19: Hàng Nước Cô Dần
Chương 20: Các Hiệu Cao Lâu Khách
Cuốn sách là tác phẩm có thể giúp ta hiểu hơn về một Hà Nội, hiểu thêm về những nét đẹp của thủ đô yêu dấu. “Hà Nội băm sáu phố phường” chủ yếu viết về chuyện phố, chuyện phường, đời sống dân sinh, đặc biệt là đi sâu vào những thức quà chỉ riêng nơi đây mới có. Hà Nội của chúng ta hiện ra ở nhiều góc cạnh cùng các đặc trưng riêng. Đó là những mái nhà cổ kính khoác lên mình lối kiến trúc độc đáo, dáng vẻ quanh co nhưng rất đỗi mềm mại của những con phố quen thuộc, là nét văn hoá ẩm thực tinh tế... giữa không gian êm ả, thanh bình, rộn rã mà lắng sâu. Nói cách khác cuốn sách đã giúp người đọc nhìn thấy cả vóc dáng và tâm hồn Hà Nội.
Hai mươi mốt bài kí nhỏ như hai mươi mốt bức họa đầy hoài niệm, dựng nên hình bóng Hà Nội xưa. Ta sẽ bắt gặp nhiều cảnh đời qua những mẩu chuyện ngắn hết sức xúc động. Họ là những người phụ nữ tần tảo, sống một cuộc đời lầm lũi, vất vả với gánh nặng cơm áo gạo tiền. Bên cạnh đó, thấp thoáng giữa các số phận éo le, ẩn hiện tình yêu đôi lứa trong sáng và thuần khiết.
Nhưng ấn tượng hơn cả trong tác phẩm của Thạch Lam có lẽ là những trang về văn hoá ẩm thực của người dân Hà thành. Qua những hàng chữ nhẹ nhàng thủ thỉ, các thức quà Hà Nội xưa hiện lên khiến bất cứ ai cũng phải xuýt xoa, phải gật gù, phải thèm thuồng, phải say đắm. Đó là “Bún sườn và canh bún”, là “Bánh đậu”, là “Bánh khảo, kẹo lạc”… mỗi thức quà đều được tác giả đặc tả khéo léo nhằm mang tới một hình dung rõ nét nhất về phong vị của người Tràng An. Hơn thế, ông còn đẩy những món ăn ấy lên một tầm cao hơn khi khẳng định qua bài kí: "Quà ... tức là người". Đối với Thạch Lam, ăn quà không đơn thuần là nếm những sản vật trong trời đất mà là sự cảm nhận những tinh hoa, là thần thái, cũng như bộc lộ nét văn hóa trong cách thưởng thức khi "Ăn quà cũng là một nghệ thuật.”.
Nếu là gánh phở ngon cả Hà Nội không có đâu làm nhiều, thì nuớc dùng trong và ngọt, bánh dẻo mà không nát, thịt mỡ gầu giòn chứ không dai, chanh ớt, và hành tây đủ cả. Chả còn gì ngon hơn bát phở như thế nữa. Ăn xong bát thứ nhất, lại muốn ăn thêm bát thứ hai… Phở là một thứ quà đặc biệt của Hà Nội, không phải chỉ riêng Hà Nội mới có, nhưng chính là vì ở Hà Nội mới ngon…
Cũng là thứ bún chả chẳng hạn, cũng rau ấy, thế mà sao bún chả của Hà Nội ngon và đậm thế, ngon từ cái mùi thơm, từ cái nước chấm ngon đi. Rồi mùa nực thì hàng xôi cháo: cháo hoa quánh mùi gạo thơm, xôi nồng mùi gạo nếp. Xôi đậu, xôi lạc, xôi vừng mỡ và dừa. Ở, cái xôi vừng mỡ, nắm từng nắm con, ăn vừa ngậy vừa bùi. Mà có đắt gì đâu! Ăn một, hai xu là đủ rồi. Mùa rét thì xôi nóng, hãy còn hơi bốc lên như sương mù, ăn vừa nóng người vừa chắc dạ.
Đan xen giữa những dòng viết về ẩm thực, ta cũng có thể thấy được lối sống và thói quen của những người Hà Nội: nề nếp, giản dị và rất riêng biệt. Đây cũng là tập tuỳ bút đầu tiên viết về Hà Nội với chủ đề ẩm thực. Mặc dù về sau các tác phẩm viết về đề tài này rất phong phú và đầy đủ hơn nhưng Hà Nội băm sáu phố phường vẫn có chỗ đứng riêng trên văn đàn và trong lòng nhiều thế hệ độc giả.
Không chỉ xoay quanh chủ đề ẩm thực, trong “Hà Nội băm sáu phố phường”, Thạch Lam còn thể hiện tình yêu Hà Nội qua nỗi trăn trở về sự đổi thay của vùng đất này. Dường như nó đang mất dần đi những giá trị xưa cũ. Hà Nội đã thay đổi nhiều lắm. Những phố cũ, hẹp và khuất khúc, với những nhà thò ra thụt vào, những mái tường đi xuống từng bậc như cầu thang, những cửa sổ gác nhỏ bé và kín đáo, đã nhường chỗ cho phố gạch thẳng và rộng rãi, với từng dãy nhà giống nhau đứng xếp hàng. Thẳng và đứng hàng, đó là biểu hiệu của văn minh (… )
Trong số những người yêu Hà Nội, tôi tin, Thạch Lam là người yêu Hà Nội hơn cả. Chỉ qua một tập tùy bút nhỏ, độc giả đã có thể thấy tâm hồn một Thạch Lam như đồng điệu với Thăng Long cổ kính, ngàn năm văn hiến, tinh tế và thanh lịch. Nhà văn chỉ cần vài ba dòng, vài ba câu mà gợi được cả hình ảnh về Hà Nội, mà chỉ người nào yêu Hà Nội lắm mới có thể nhận ra. Với một lối hành văn nhẹ nhàng, thanh thoát, Thạch Lam đã bất tử hóa những cái bình thường, làm rung động những con tim mến thương Hà Nội.
“Hà Nội băm sáu phố phường” đã thể hiện tấm lòng trân trọng của Thạch Lam đối với văn hoá và quá khứ của Hà Nội. Ai trong chúng ta cũng nên có trong tay cuốn sách này - tập bút ký nổi tiếng chỉ dành riêng cho vẻ đẹp Hà Nội, để tự mình hít hà đầy lồng ngực hương thơm một góc nhỏ xưa cũ, thả hồn vào dòng lịch sử mênh mang của thủ đô yêu dấu và cảm nhận thực sự những nét đẹp đó trong mỗi trái tim, để nhớ mãi rằng “Hà Nội xinh xắn lắm, đừng cứ mơ về những nơi xa xôi mà chẳng mơ về Hà Nội.”
“Hà Nội băm sáu phố phường” của Thạch Lam được đánh giá là một cuốn bút ký dành riêng cho vẻ đẹp Hà Nội. Xét trong sự nghiệp sáng tác của Thạch Lam, đây cũng là một áng văn đẹp thể hiện rất rõ phong cách tâm hồn ông. Cuốn sách mỏng, xinh xắn với chỉ 172 trang nhưng cho đến nay, khi người ta nói đến Hà Nội và những tác phẩm thể hiện được tinh hoa, vẻ đẹp của Hà Nội thì người ta vẫn nhắc đến Hà Nội băm sáu phố phường. Sau khi Thạch Lam mất đến nay đã nửa thế kỷ, đã có rất nhiều sách viết về Hà Nội nhưng với sự tinh tế của mình, Hà Nội băm sáu
phố phường vẫn có vị trí rất đặc biệt trong số các tác phẩm viết về Hà Nội, khiến cho người đọc không thể quên được.
Bởi vậy, qua những dòng văn đầy xúc cảm và tình yêu ấy, tác giả như gửi gắm đến thế hệ đi sau lời khuyên sâu sắc: Dù hội nhập, dù hòa vào quá trình đô thị hóa, hiện đại hóa hiện nay, con người Tràng An thanh lịch và cả thành phố dấu yêu này hãy cùng lắng lại, giữ trọn lấy những giá trị văn hóa cốt lõi, những tinh hoa của một thời vàng son. Tác phẩm là lời nhắc nhở chúng ta cần chung tay bảo vệ gốc rễ dân tộc, xây dựng thủ đô ngày càng giàu đẹp hơn. Hà Nội đẹp khi mỗi người người chúng ta hiểu và gìn giữ vẻ đẹp của mảnh đất này.
xin 5*
