Bởi lẽ trước hết quả thực trong ông là một tình yêu làng tha thiết, mãnh liệt, tùy nhiên giờ đây trong lòng ông trào dâng một tình yêu lớn lao , bảo trùm cả tình cảm thiêng liêng ấy đó chính là tình yêu quê hương đất nước. Bởi vậy khi biết tin làng theo tây ông rơi vào trạng thái đau đớn xót xa, tủi nhục. Trong tâm trí ông là một cuộc giằng xé mạnh mẽ giữa một bên là làng Chợ Dầu bé nhỏ và một bên là đất nước lớn lao. Một bên gắn bó trọn đời, một bên cho gia đình ông sự tự do, giải thoát giá đình ông khỏi cuộc đời nô lệ. Nhưng bố con ông đã từ lâu " chẳng dám đơn sai" tình yêu đất nước đã chỉ phối tình yêu làng.
