Cuộc chia tay của những con búp bế là một truyện ngắn cảm động, đã được trao giải Nhì trong cuộc thi thơ văn viết về quyền trẻ em do Viện Khoa học giáo dục và Tổ chức cứu trợ trẻ em Thụy Điển Rát-đa Bác-nen ( Radda Barnen) tổ chức năm 1992.

Các vấn đề bức xúc của gia đình và xã hội được tác giả Khánh Hoài đặt ra trong truyện với thái độ phê phán những bậc cha mẹ thiếu trách nhiệm đã đẩy con cái vào hoàn cảnh bất hạnh và ca ngợi tình cảm trong sáng, vị tha của hai em bé ngây thơ. Đồng thời thể hiện nỗi đau xót, tủi hờn của những đứa trẻ chẳng may rơi vào hoàn cảnh bất hạnh.

Búp bê vốn là đồ chơi của trẻ nhỏ, thường gợi lên sự ngộ nghĩnh, ngây thơ, vô tội. Hai anh em Thành -Thủy cũng trong sáng, hồn nhiên như thế, vậy mà buộc phải chia tay bởi cuộc li hôn của cha mẹ. Tên truyện đã gợi ra một tình huống bất thường, thu hút sự chú ý của người đọc và góp phần thể hiện mục đích của người viết.

Truyện được kể theo ngôi thứ nhất (tôi), người kể là chú bé Thành. Ngôi kể này giúp tác giả thể hiện được suy nghĩ, tình cảm và tâm trạng của nhân vật một cách chân thực và tinh tế, do vậy sức thuyết phục của truyện cao hơn.

Thành đã là một thiếu niên. Chú rất đau lòng khi bố mẹ li hôn, gia đình tan vỡ, khiến chú phải chia tay với đứa em gái yêu quý của mình! Từ trước đến nay, hai anh em vốn yêu thương, gắn bó với nhau thân thiết và Thành nhường nhịn, chiều chuộng em hết mực. Giờ đây, khi nghe mẹ từ trong màn nói vọng ra : Thôi, hai đứa liệu mà đem chia đồ chơi ra đi, thì trái tim chú quặn thắt bởi cảm nhận được nỗi đau đớn tột cùng của đứa em bé hồng: Vừa nghe thấy thế, em tôi bất giác run lên bần bật, kinh hoàng đưa cặp mắt tuyệt vọng nhìn tôi – Cặp mắt đen của em lúc này buồn thăm thẳm, hai bờ mi đã sưng mọng lên vì khóc nhiều.

Đêm qua, lúc nào chợt tỉnh, tôi cũng nghe tiếng khóc nức nở, tức tưởi của em. Tôi cứ phải cắn chặt môi để khỏi bật lên tiếng khóc to, nhưng nước mắt cứ tuôn ra như suối, ướt đầm cả gối và cả hai cánh tay áo.

Đây là đoạn văn miêu tả tâm trạng rất xúc động. Nỗi khổ tâm của hai anh em đã kéo dài suốt chuỗi ngày cha mẹ sông không hòa thuận.

Cha mẹ li hôn. Thành ở với cha, bé Thủy ra đi theo mẹ. Nỗi đau chia cắt khiến Thành phải cắn chặt môi để kìm tiếng khóc nhưng nước mắt cứ tuôn trào. Người đọc dường như cũng rơi nước trước cảnh hai đứa trẻ, một đứa mất tình thương của mẹ, một đứa mất sự che chở của cha.

Thành sống nội tâm. Cậu cố giấu kín nỗi buồn trong lòng. Sáng nay, Thành rón rén đi ra vườn, ngồi xuống gốc cây hồng xiêm. Chợt thấy động phía sau, Thành quay lại và nhận thấy em đã theo ra từ lúc nào: Thành thương em vô cùng! Phải chia tay bố và anh trai, bé Thủy sẽ rất đau khổ. Để an ủi, Thành kéo em ngồi xuống và khẽ vuốt lên mái tóc.

Ngồi bên em gái, Thành buồn bã ngắm nhìn cảnh vật: Đằng đông, trời hửng dần. Những bông hoa thược dược trong vườn đã thoáng hiện trong màn sương sớm và bắt đầu khoe bộ cánh rực rỡ của mình. Lũ chim sâu, chim chiền chiện nhảy nhót trên cành và chiêm chiếp hót. Ngoài đường, tiếng xe máy, tiếng ô tô và tiếng nói chuyện của những người đi chợ mỗi lúc một ríu ran.

Chú bé thốt lên chua chát: Cảnh vật vẫn cứ như hôm qua, hôm kia thôi mà sao tai họa giáng xuống đầu anh em tôi nặng nề thế này.

Thiên nhiên vẫn đẹp, cuộc sống vẫn vui, trái ngược hẳn với hoàn cảnh đáng buồn hiện tại của Thành và Thủy. Bằng nghệ thuật tương phản, tác giả đã làm nổi bật bi kịch trong cuộc đời của hai đứa trẻ. Tuy không nói gì về sự bất hòa giữa bố mẹ Thành nhưng tác giả vẫn giúp người đọc hiểu rõ nguyên nhân của nỗi bất hạnh này.

Trước lúc buộc phải chia tay, những kỉ niệm của tình anh em sống dậy trong tâm trí Thành:

Gia đình tôi khá giả. Anh em tôi rất thương nhau. Phải nói em tôi rất ngoan. Nó lại khéo tay nữa. Hồi còn học lớp năm, có lần tôi đi đá bóng, bị xoạc một miếng áo rất to. Sợ mẹ đánh, tôi cứ ngồi lì ngoài bãi không dám về. Nghe lũ bạn tôi mách, em đã đem kim chỉ ra tận sân vận động. Nó bảo:
– Anh cởi áo ra, em vá lại cho. Em vá khéo, mẹ không biết, được đâu:

Nhìn bàn tay mảnh mai của em dịu dàng đưa mủi kim thoăn thoắt, không hiểu sao tôi thấy ân hận quá. Lâu nay, mải vui chơi bè bạn, chẳng lúc nào tôi chú ý đến em… Từ đấy, chiều nào tôi cũng đi đón em. Chúng tôi nắm tay nhau vừa đi vừa trò chuyện.

Tình anh em hồn nhiên, giản dị nhưng cảm động xiết bao! Thế mà giờ đây, hai anh em sắp sửa phải xa nhau. Thành khống muôn chấp nhận hiện thực phũ phàng ấy và cậu lạy trời đây chỉ là giấc mơ.