* Nguyên nhân:
- Sau cách mạng tháng 2/1917 Nga tồn tại song song hai chính quyền: Chính phủ lâm thời (tư sản) và Xô viết đại biểu (vô sản). Nhận thấy cục diện này không thể kéo dài, Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích đã xác định lật đổ chính quyền tư sản lâm thời => cách mạng Nga từ cách mạng dân chủ tư sản chuyển sang cách mạng xã hội chủ nghĩa.
- Vào đầu tháng 10/1917 không khí cách mạng bao trùm cả nước Nga, Lê-nin về nước trực tiếp lãnh đạo khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền.
Diễn biến:
- Tháng 4/1917: Lê-nin đã thông qua Đảng Bôn-sê-vích để trình bày Luận cương tháng Tư chỉ ra mục tiêu đường lối tiếp theo của cách mạng Nga là cách mạng xã hội chủ nghĩa với khẩu hiệu “Tất cả chính quyền về tay Xô viết”
- Ðầu tháng 7/1917, Chính phủ lâm thời thực hiện đàn áp các phong trào đấu tranh, khủng bố các Xô viết. Nước Nga lâm vào khủng hoảng chính trị, Lê nin buộc phải rút vào hoạt động bí mật tại vùng Ra-dơ-líp (Phần Lan). Lê nin chủ trương tiến hành khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền.
- Đầu tháng 8/1917, Ðại hội lần thứ VI Ðảng Bôn-sê-vích họp bán công khai ở Pê-tơ-rô-grát. Trong thời gian này, Lênin viết xong cuốn Nhà nước và cách mạng, từ đó đề ra nhiệm vụ cho giai cấp vô sản phải giành chính quyền bằng con đường đấu tranh vũ trang.
- Ngày 12/10/1917, Ủy ban Quân sự cách mạng do Xô-viết Pê-tơ-rô-grát cử ra đã chỉ đạo công tác chuẩn bị và tiến hành khởi nghĩa vũ trang ở Thủ đô.
- Ngày 16/10/1917, Ủy ban Trung ương Ðảng Bôn-sê-vích đã thành lập Trung tâm quân sự cách mạng để lãnh đạo cuộc khởi nghĩa trong cả nước.
- Ngày 24/10/1917, Chính phủ lâm thời chủ trương sẽ dùng mọi biện pháp để triệt tiêu cuộc khởi nghĩa, nhiều ủy viên của Ủy ban quân sự cách mạng bị bắt giam. Chính phủ lâm thời lục soát và đóng cửa các tờ báo của Đảng Bôn-sê-vích, ra lệnh chiếm Cung điện Mùa Đông,..
- Trước tình hình đó, ngay trong đêm 20/10/1917 Lênin đến Cung điện Mùa Đông trực tiếp chỉ đạo cuộc khởi nghĩa vũ trang nhằm lật đổ Chính phủ tư sản lâm thời và thiết lập chính quyền Xô-viết. Ngay trong đêm đó, khởi nghĩa vũ trang đã nổ ra ở Thủ đô Pê-tơ-rô-grát (nay là thành phố Xanh-pê-téc-bua), dưới sự lãnh đạo của Bôn-sê-vích do Lê nin đứng đầu, quân khởi nghĩa đã đánh chiếm được một số vị trí trọng yếu của thủ đô như nhà ga xe lửa, trung tâm bưu điện, nhà máy điện,…
- Rạng sáng 25/10/1917, lực lượng khởi nghĩa đã làm chủ được hầu hết các địa điểm chủ chốt Thủ đô Pê-tơ-rô-grát.
- Đêm 25/10/1917, quân khởi nghĩa tiến công Cung điện Mùa đông. Đến rạng sáng ngày 26/10/1917, Cung điện mùa đông bị chiếm, các bộ trưởng của Chính phủ lâm thời bị bắt giữa, thủ tướng A. Kerenski chạy trốn ra nước ngoài.- Sau khi khởi nghĩa Pê-tơ-rô-grát giành thắng lợi thì phong trào khởi nghĩa lan rộng ra khắp nước Nga. Ngày 3/11/1917, chính quyền Xô viết giành thắng lợi trên cả nước.
=> Kết quả cách mạng tháng 10 Nga đã lập nên nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới.
* Ý nghĩa lịch sử:
- Đối với nước Nga:
+ Làm thay đổi hoàn toàn tình hình đất nước và số phận của hàng triệu con người ở Nga.
+ Mở ra một kỉ nguyên mới trong lịch sử nước Nga: giai cấp công nhân, nhân dân lao động và các dân tộc được giải phóng khỏi mọi ách áp bức, bóc lột đứng lên làm chủ đất nước và vận mệnh của mình.
- Đối với thế giới:
+ Làm thay đổi cục diện thế giới.
+ Cổ vũ và để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho cách mạng thế giới.
