CẢM NHẬN VỀ4 CÂU THƠ ĐẦU BÀI THƯƠNG VỢCỦA TRẦN TẾ Xương nhân đề thương không biết có phải do tác giảhay người đời sau đặt tên cho bài thơ? Thếnhưng có một điều chắc chắn rằng bài Thương vợđược xem là một trong những bài xuất sắc nhất trong mảng thơ lớn viết vềngười vợcủa Tú Xương.Thơ xưa viết vềngười vợđã ít, mà viết vềngười vợkhi đang còn sống lại càng hiếm hoi. Các thi nhân thường chỉlàm thơ khóc vợkhi người bạn trăm nãm của mình qua đời. Bà Tú Xương dù có phải chịu nghiệt ngà của cuộc đời nhưng bà lại có một niềm hạnh phúc mà bao kiếp người vợxưa không có được, đó là bà bước vào địa hạt thi ca ởông Tú: Bà bước vào thơ ca của ông Tú với tất cảniềm thương yêu, trân trọng của chồng. Tình thương vợsâu nặng của Tú Xương thếhiện qua sựthấu hiểu nỗi vất vảgian lao và phẩm chất cao đẹp người phụnữ–bà Tú.4 câu thơ đầu tái hiện công việc của bà Tú cũng như những tình cảm mà tác giảdành cho vợ.Câu thơ mởđầu nói hoàn cảnh làm ăn buôn bán của bà Tú. Hoàn cảnh vất vả, lam lũ gợi lên qua cách nói thời gian, địa điểm.Quanh năm buôn bán ởmom sôngQuanh năm là suốt cảnăm, không trừngày nào dù nắng hay mưa, dù âm hay lạnh. Quanh năm còn là năm này tiếp năm khác đến chóng mặt, đến rã rời chứđâu phải chi một nãm. Còn địa điểm bà Tú buôn bánlà mom sông, cái doi đâ’t nhô ra ngoài sông ấy chính là ngọn sóng, trắc trở, bà Tú phải vật lộn. Hình ảnh bà Tú tần tảo tất bật, ngược xuôi.Lặn lội thăn cò khi quãng vắng.Hlnh ánh con cò trong ca dao đã tội nghiệp đến hình ảnh con cò trong thơ Tú Xương còn tội nghiệp hơn. Bởi lẽcon cò trong thơ Tú Xương không
chỉxuất hiện trong cái rợn ngợp của không gian mà còn trong cái rợn ngợp của thời gian, không gian heo hút. Khi quãng vắng diễn tảđược cảkhông gian, thời gian chứa đầy âu lo nguy hiểm. Cách đảo ngữ–đưa từlặn lội lên đầu câu (so với cáu ca dao) Con cò lặn lội bờsông, cách thay từcon cò băng thân có làm tăng thêm nỗi vất vảgian truân của bà Tú, đó còn là sựsáng tạo nghệthuật thi ca của Tú Xương.Nếu câu thơ thứba gợi nồi vất vảđơn chiếc thìcâu thứtư lại làm rõ sựvật lộn với cuộc sống của bảTú:Eo sèo mặt nước buổi đò đông.Câu thơ gợi lên cảnh chen chúc, bươn bảtrên sông nước của những người buôn bán nhỏ. Sựcạnh tranh chưa đến mức sát phạt nhau nhưng cũng không thiếu lời qua tiếng lại.Buổi đò đông là nỗi lo âu, nguy hiểm không kém phần so với khi quãng vắng. Buổi đò đông không chỉcó những lời phàn nàn, mè nheo, cáu gắt, những sựchen lấn xỏđẩy mà còn chứa chât những bất trắc, hiếm nguy. Hai câu thực đối nhau vềtừngữ.Khi quãng vắng> < Buổi đò dôngNhưng lại là tiếp nhau vềý đế’ làm nổi bật sựvất vảgian truân của bà Tú: đã vất vảđơn chiếc, lại thêm sựbươn bảtrong cảnh chen chúc làm ăn. Hai câu thực nói thực cảnh bà Tú đồng thời cho ta thấy thực tình của Tú Xương với tấm lòng xót thương da diết.Cuộc sống vất vảgian truân càng làm ngời lên phẩm chất cao đẹp của bà Tú. Bà là người đám đang, tháo vát.Nuôi đủnăm con với một chồng.Chúng ta chú ý các từngữ: Nuôi đủ, năm, một. Như vậy bà Tú nuôi đủsáu người. Chúng ta thấy thấp thoáng nụcười tựhào của nhà thơ qua cách tính đếm của ông: Năm con với một chồng. Mỗi chữtrong câu thư Tú Xương đều chứa chất bao tình ý. Từđù trong nuôi đií vừa nói vềsốlượng, vừa nói vềchất lượng
