1. MB
- Yêu biết mấy những vần thơ Tố Hữu, những vần thơ đã khắc họa thật đẹp một tình yêu lớn, một lẽ sống lớn, một nhân cách lớn. Trong thơ của ô ta đã tìm gặp lại được cả chặng đường hành trình gian khổ của một thời đại đất nước, dân tộc đã đi qua. Không ít những trang thơ mà nhà thơ trọn đời vì sự nghiệp cách mạng mà hiến dâng ngòi bút của mình này đã ngợi ca thật hào hùng, để lại cho bạn đọc lòng tự hào và tình yêu quê hương thắm thiết hơn bao giờ hết.
- Một trong những trang thơ như thế là những vần thơ của Việt Bắc. Trích dẫn đoạn thơ:…
2. TB
* Tổng quan kiến thức
+ Tác giả: Trong suốt nhiều thập kỉ từ những năm 1930 – 1970, Tố Hữu luôn được coi là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam. Tố Hữu sáng tác đều đặn, rất thành công và có thể coi là bám sát nhất những nhiệm vụ cách mạng của dân tộc ta và cũng là nhà thơ được đón đợi, mến mộ nhất trong thời gian ấy. Với 5 tập thơ tương ứng với những giai đoạn cách mạng quan trọng của dân tộc ta: Từ ấy, Việt Bắc, Gió lộng, Ra trận, Máu và hoa, thơ.
+ Tác phẩm: Hoàn cảnh sáng tác
• Việt Bắc là khu căn cứ của cách mạng Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp.
• Chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc thắng lợi. Tháng 7/ 1954 , hiệp định Giơ-ne-vơ về Đông Dương được kí kết. Hòa bình lập lại, miền Bắc được giải phóng và đi lên xây dựng CNXH một trang sử mới của đất nước mở ra.
• Tháng 10/ 1954 , TW Đảng và Chính phủ rời Việt Bắc về Hà Nội, những người kháng chiến (trong đó có Tác giả Tố Hữu) từ căn cứ miền núi về miền xuôi chia tay Việt Bắc, chia tay khu căn cứ Cách mạng trong kháng chiến.
• Nhân sự kiện có tính lịch sử này Tố Hữu sáng tác bài thơ “Việt Bắc” Bài thơ “Việt Bắc” là đỉnh cao của thơ ca kháng chiến chống Pháp.
Về nội dung chính:
• Tái hiện những kỉ niệm Cách mạng, kháng chiến. Khẳng định, ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, con người Việt Bắc trong kháng chiến chống Pháp.
• Gợi viễn cảnh tươi sáng của đất nước, ca ngợi công lao của Đảng và Bác Hồ trong kháng chiến chống Pháp.
• Thể hiện tình cảm của Tố Hữu đối với quê hương Cách mạng Việt Bắc: yêu mến, gắn bó, tự hào về truyền thống cao đẹp của dân tộc, đất nước.
=> Việt Bắc là khúc hùng ca, tình ca về Cách mạng, về kháng chiến, về những con người trong kháng chiến chống Pháp.
+ Giải thích: Cái tôi trữ tình là sự thể hiện cảm xúc, tình cảm của nhà thơ trước các vấn đề của cuộc sống.
* Cảm nhận về đoạn thơ:
- Khái quát chủ đề của đoạn thơ: Hình ảnh Việt Bắc ra trận kháng chiến và chiến thắng.
Bao trùm đoạn thơ là những nỗi nhớ với tất cả niềm tự hào, nhớ những con đường chiến dịch, nhớ đoàn quân, nhớ dân công,..., nhớ chiến dịch, nhớ đèn pha ra trận,...Qua đó tác giả ngợi ca sức sống mãnh liệt của đất nước, con người Việt Nam trong máu lửa chiến tranh.
- Phân tích:
+ 2 câu thơ đầu tái hiện lại con đường Việt Bắc trong những năm kháng chiến chống Pháp với những nẻo đừơng hành quân, nẻo đường chiến dịch,...
“Những đường Việt Bắc của ta
Ngày đêm rầm rập như là đất rung”
Các từ láy “đêm đêm”, “rầm rập”, “điệp điệp”, “trùng trùng” cùng lối so sánh “như là đất rung” đãgợi tả thật hay, thật hào hùng âm vang cuộc kháng chiến thần thánh và sức mạnh nhân nghĩa 4000 năm của dân tộc. Khí thế chiến đấu thần kì của quân dân Việt Bắc làm rung đất chuyển trời mà không một thế lực tàn bạo nào có thể ngăn cản được.
+ Cả dân tộc ra trận chống Pháp với sức mạnh không gì ngăn được:
“Quân đi điệp điệp trùng trùng
Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan
Dân công đỏ đuốc từng đoàn
Bước chân nát đá muôn tàn lửa bay”
Những câu thơ đậm khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn tái hiện lại khí thế kháng chiến, ra trận của quân ta. Đoàn quân ra trận đông đảo, người người lớp lớp như sóng cuộn “ điệp điệp trùng trùng” .
Câu thơ “Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan” là một tứ thơ sáng tạo, vừa thực vừa ảo . “Ánh sao đầu súng” là ánh sao đêm phản chiếu vào nòng súng thép, ánh sao của bầu trời Việt Bắc, ánh sao lí tưởng chiến đấu vì độc lập tự do như soi sáng nẻo đường hành quân ra trận cho anh bộ đội cụ Hồ.
Tác giả thành công ở bút pháp cường điệu trong câu “Bước chân nát đá ...” , bút pháp cường điệu tạo nên âm điệu anh hùng ca, gợi tả sức mạnh Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp. Quân ta càng đánh càng mạnh, càng mạnh thì càng thắng lớn.
Những năm đầu kháng chiến, quân và dân ta chỉ có ngọn tầm vông, giáo mác, vũ khí thô sơ. Ta càng đánh càng mạnh, lực lượng kháng chiến ngày thêm hùng hậu. Quân đội ta đã phát triển thành những binh đoàn, có pháo binh, có đoàn xe kéo pháo chở súng đạn, chở binh lương ra tiền tuyến:
+ 2 câu thơ:
“Nghìn đêm thăm thẳm sương dày
Đèn pha bật sáng như ngày mai lên”.
Ngọn đèn pha của đoàn xe kéo pháo , của đoàn xe vận tải “ bật sáng” phá tan những lớp sương dày, đẩy lùi những thiếu thốn, khó khăn, soi sáng con đường kháng chiến để “ ngày mai lên”. Hình ảnh thơ mang ý nghĩa tượng trưng cho một tương lai tưoi sáng của đất nước Con đường Việt Bắc, con đường ra trận đầy máu lửa và chiến công và đó cũng là con đường đi tới ngày mai huy hoàng tráng lệ của đất nước, của dân tộc.
+ Bốn câu thơ cuối đoạn thể hiện niềm vui chiến thắng lớn của quân dân Việt Bắc, của dân tộc Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp.
“Tin vui chiến thắng trăm miềm
Hoà Bình, Tây Bắc, Điện Biên vui về
Vui từ Đồng Tháp, An Khê
Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng.”
Một lần nữa Tố Hữu gọi tên các địa danh “chiến thắng trăm miền” trên đất nước thân yêu : Hòa Bình, Tây Bắc , Điện Biên, Đồng Tháp,...Mỗi địa danh ghi lại một chiến công.Tác giả gọi tên địa danh với niềm hân hoan , tự hào chiến thắng.
Cách nói của tác giả khá độc đáo, khá hay : “ Tin vui...vui về ...vui từ ...vui lên”. Chiến thắng không phải chỉ một vài nơi rời rạc mà trăm miền, điệp từ “ vui” diễn tả niềm vui lớn, tiếng reo mừng chiến thắng cất lên từ trái tim của hàng triệu con người Việt Nam từ Bắc chí Nam.
=> Đây là đoạn thơ hay và đẹp trong bài thơ “ Việt Bắc”. Đoạn thơ vang lên như một khúc ca thắng trận của quân dân Việt Bắc trong kháng chiến chống Pháp. Khẳng định, ngợi ca, tự hào về quê hưong Việt Bắc “Quê hương cách mạng dựng nên cộng hòa” . Đoạn thơ tỏa sáng hồn ta ngọn lửa Điện Biên thần kì và chấn động lòng ta nỗi nhớ vè một tình yêu lớn – yêu Việt Bắc, yêu Cách mạng và yêu quê hương đất nước Việt Nam. Đoạn thơ thể hiện sự gắn bó ân tình sâu nặng của Tố Hữu với Việt Bắc, với Cách mạng .
+ Nghệ thuật:
• Thể thơ lục bát truyền thống của dân tộc.
• Sử dụng từ ngữ và các phép điệp tạo giọng điệu mạnh mẽ, mang âm điệu anh hùng ca.
• Đậm khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn
=>Nghệ thuật thể hiện đậm tính dân tộc.
* Liên hệ khổ thơ trong “Từ ấy”
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim…”
- Đây là đoạn thơ mở đầu bài thơ Từ ấy của Tố Hữu. Hai chữ "từ ấy" mở đầu đoạn thơ như một điểm nhấn của cảm xúc, một dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp cách mạng và sự nghiệp thơ ca của Tố Hữu.
- Cảm nhận về sức mạnh và tác động diệu kì của ánh sáng lí tưởng đối với cuộc đời nhà thơ: một loạt từ ngữ mang ý nghĩa ẩn dụ, biểu tượng, có giá trị gợi tả và biểu cảm mạnh mẽ (bừng nắng hạ, chói qua tim, mặt trời chân lí), thể hiện cảm giác vui sướng, hạnh phúc khi đón nhận lí tưởng cách mạng. Ánh sáng của lí tưởng cộng sản là một nguồn sáng vĩ đại, tác động mạnh mẽ không chỉ tới lí trí mà cả trái tim của nhà thơ. Khoảnh khắc ấy, giây phút ấy, thiêng liêng và hạnh phúc vô ngần, đã choán ngợp cả con tim và khối óc của chàng trai trẻ.
- Niềm hạnh phúc được thể hiện cụ thể qua những hình ảnh, hương sắc, thanh âm (Hồn tôi là một vườn hoa lá -Rất đậm hương và rộn tiếng chim). Nghệ thuật so sánh, hình ảnh thơ tươi sáng, giọng thơ sảng khoái, say mê, nhịp thơ dồn dập, hăm hở đã tô đậm niềm vui lớn của Tố Hữu khi được giác ngộ lí tưởng cộng sản.
=> Đoạn thơ thể hiện hình ảnh một "cái tôi" trẻ trung, sôi nổi, say đắm với cảm hứng lãng mạn tràn đẩy. Khổ thơ mở ra là những cảm nhận vẻ đẹp sâu sắc lý tưởng của cách mạng và tác giả đón nhận nó bằng một tâm hồn tươi trẻ, “từ ấy” ở nhan đề và được nhắc lại ngay câu mở đầu để tô đậm giây phút thiêng liêng, sự kiện trang trọng trong đời của Tố Hữu, là bước ngoặt lớn lao cho thanh niên tiểu tư sản trở thành một chiến sĩ cộng sản thay đổi về nhận thức, về lẽ sống. Và “Từ ấy” đã cho nhà thơ thấy cuộc sống ý nghĩa và giây phút thiêng liêng sự nghiệp một hồn thơ.
- Nghệ thuật:
• Sử dụng các động từ mạnh, hình ảnh thơ trong sáng giàu sức gợi
• Bút pháp trữ tình lãng mạn kết hợp hình ảnh so sánh độc đáo
• Thể thơ thất ngôn, mang yếu tố truyền thống