Câu 1
Văn bản Vượt thác được trích từ chương XI truyện Quê nội (1974) của Võ Quảng - nhà văn chuyên viết cho thiếu nhi. Đoạn trích đưa ta về cảnh thiên nhiên sông nước trên sông Thu Bồn trong một cuộc vượt thác gian nan, vất vả của con người.
Vượt thác đã đưa bạn đọc cùng với hành trình của con thuyền do dượng Hương Thư chỉ huy, từ vùrg đồng bằng trù phú, vượt qua những thác ghềnh ở vùng núi để tới thượng nguồn lấy gỗ về dựng trường học cho làng Hoà Phước sau Cách mạng 1945 thành công.
Vượt thác là bức tranh thiên nhiên trên dòng sông Thu Bồn. Bức tranh đó được miêu tả có sự thay đổi theo từng chặng đường của con thuyền, theo điểm nhìn của tác giả. Nhà văn đã chọn vị trí quan sát là ở trên thuyền nên có thể nhìn thấy cảnh quan hai bên bờ cũng như dòng nước trên sông: con thuyền đi đến đâu thì cảnh hiện ra đến đấy. Có thể nói đó là một vị trí quan sát thích hợp nhất để tả cảnh. Tác giả đã tìm ra được những nét tiêu biểu, đặc sắc của từng vùng con thuyền đã đi qua: vùng đồng bằng êm đềm thơ mộng, trù phú bao la với những bãi dâu trải ra bạt ngàn đến tận những làng xa tít; đoạn sông có nhiều thác dữ thì từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng chảy đứt đuôi rắn. Khi con thuyền vượt qua thác dữ thì nhiều lớp núi, đồng ruộng lại mở ra.
Ở đây, cảnh vật được nhân hoá, so sánh khiến cho bức tranh thiên nhiên sông nước có hồn, sinh động và gợi cảm. Con thuyền như đang nhớ núi rừng phải lướt cho nhanh để về cho kịp... Nước từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng chảy đứt đuôi rắn... Rồi thuyền vượt qua khỏi thác cổ Cò. Dòng sông cứ chảy quanh co dọc những núi cao sừng sững. Nhưng hàm chứa nhiều ý nghĩa là hình ảnh những cây cổ thụ trên bờ sông mà tác giả đã miêu tả đến hai lần ở đoạn đầu và cuối bài văn. Khi con thuyền đã qua đoạn sông êm ả, sắp đến chỗ có nhiều thác dữ thì dọc bờ sông hiện ra những chòm cổ thụ dáng mãnh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước như là cảnh báo con người: phía trước là khúc sông có nhiều thác dữ, cần phải chuẩn bị tinh thần để vượt qua. Đến khi con thuyền vượt qua nhiều thác dữ thì dọc sườn núi lại hiện ra Những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô con cháu tiến về phía trước. Một hình ảnh so sánh đầy sức sáng tạo nhưng vẫn không mất đi độ chính xác và gợi cảm. Trong cách nhìn của người vượt thác, những cây to so với những cây thấp nhỏ lại giống như những cụ già đang hướng về phía con cháu họ mà động viên, thúc giục họ tiến về phía trước. Ẩn sau cách nhìn ấy là tâm trạng phấn chấn của những con người vừa vượt qua nhiều khó khăn, nguy hiểm.
Câu 2
Vượt thác của nhà văn Võ Quảng là bức tranh thiên nhiên trên dòng sông Thu Bồn được quan sát qua hành trình quan sát và trải nghiệm chân thực của nhà văn. Bức tranh đó được miêu tả có sự thay đổi theo từng chặng đường của con thuyền nhờ theo điểm nhìn của tác giả. Nhờ vị trí quan sát là ở trên thuyền nên tác giả có thể nhìn thấy cảnh quan hai bên bờ cũng như dòng nước trên sông: con thuyền đi đến đâu thì cảnh hiện ra đến đấy. Mỗi chặng mà con thuyền đi qua đều có vẻ đẹp riêng biệt và đặc trưng. Nào là: vùng đồng bằng êm đềm thơ mộng, trù phú bao la có những bãi dâu trải ra bạt ngàn; rồi đoạn sông có nhiều thác dữ làm nước từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng chảy đứt đuôi rắn; và rồi khi con thuyền vượt qua thác dữ thì nhiều lớp núi, đồng ruộng lại mở ra. Nếu như vùng đồng bằng mang vẻ đẹp ấm no, trù phú thì đoạn sông có nhiều thác dữ lại ấn tượng hơn cả. Cảnh tượng của đoạn sông có nhiều thác dữ vô cùng hùng vĩ và quanh co. Tác giả còn sử dụng rất nhiều hình ảnh so sánh đặc sắc như: "như những cụ già hô tay chỉ huy con cháu tiến về phía trước". Cách miêu tả của nhà văn đều vô cùng sống động và chân thực. Trên nền khung cảnh thiên nhiên, hình ảnh và tầm vóc con người hiện lên vô cùng phi thường với sức mạnh chế ngự thiên nhiên. Đến khi con thuyền vượt qua nhiều thác dữ thì dọc sườn núi lại hiện ra với vẻ đẹp sừng sững, tuyệt đẹp. Tóm lại, vẻ đẹp thiên nhiên của dòng sông Thu Bồn là vẻ đẹp hòa quyện giữa thiên nhiên trù phú và núi non sừng sững.
