- MỤC TIÊU
- Kiến thức
– HS thấy được sự đa dạng của cá về số loài , lối sống, môi trường sống.
– Trình bày được đặc điểm cơ bản phân biệt lớp cá sôn và lớp cá xương.
– Nêu được vai trò của cá trong đời sống con người.
– Trình bày được đặc điểm chung của cá.
- Kĩ năng
– Rèn kĩ năng quan sát tranh, so sánh để rút ra Tiểu kết.
– Kĩ năng hoạt động nhóm.
- CHUẨN BỊ
– Tranh ảnh 1 số loài cá sống trong các điều kiện sống khác nhau.
– Bảng phụ ghi nội dung bảng SGK trang 111.
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
- Ổn định tổ chức
- Kiểm tra bài cũ
- Dạy bài mới
Hoạt động 1: Sự đa dạng về thành phần loài và đa dạng về môi trường sống
- Đa dạng về thành phần loài
| Hoạt động của GV | Hoạt động của HS |
| – Yêu cầu HS đọc thông tin hoàn thành bài tập sau: | Dấu hiệu so sánh | Lớp cá sôn | Lớp cá xương | | Nơi sống | | | | Đặc điểm dễ phân biệt | | | | Đại diện | | | – Thấy được do thích nghi với những điều kiện sống khác nhau nên cá có cấu tạo và hoạt động sống khác nhau. – GV chốt lại đáp án đúng – GV tiếp tục cho thảo luận: – Đặc điểm cơ bản nhất để phân biệt lớp cá sôn và lớp cá xương? | – Mỗi HS tự thu nhận thông tin hoàn thành bài tập. – Các thành viên trong nhóm thảo luận thống nhất đáp án. – Đại diện nhóm lên bảng điền, các nhóm khác nhận xét, bổ sung. – Căn cứ vào bảng, HS nêu đặc điểm cơ bản phân biệt 2 lớp là : Bộ xương. |
Tiểu kết:
– Số lượng loài lớn.
– Cá gồm:
+ Lớp cá sôn: bộ xương bằng chất sôn.
+ Lớp cá xương: bộ xương bằng chất xương.
- Đa dạng về môi trường sống
| – GV yêu cầu HS quan sát hình 34 (1-70 và hoàn thành bảng trong SGK trang 111. – GV treo bảng phụ, gọi HS lên bảng chữa bài. – GV chốt lại bằng bảng kiến thức chuẩn. | – HS quan sát hình, đọc kĩ chú thích và hoàn thành bảng. – HS điền bảng, lớp nhận xét, bổ sung. – HS đối chiếu, sửa chữa sai sót nếu có. |
| TT | Đặc điểm môi trường | Loài điển hình | Hình dáng thân | Đặc điểm khúc đuôi | Đặc điểm vây chân | Bơi: nhanh, bình thường, chậm, rất chậm |
| 1 | Tầng mặt thường thiếu nơi ẩn náu | Cá nhám | Thon dài | Khoẻ | Bình thường | Nhanh |
| 2 | Tầng giữa và tầng đáy | Cá vền, cá chép | Tương đối ngắn | Yếu | Bình thường | Bình thường |
| 3 | Trong các hang hốc | Lươn | Rất dài | Rất yếu | Không có | Rất chậm |
| 4 | Trên mặt đáy biển | Cá bơn, cá đuối | Dẹt, mỏng | Rất yếu | To hoặc nhỏ | Chậm |
| – GV cho HS thảo luận: – Điều kiện sống ảnh hưởng đến cấu tạo ngoài của cá như thế nào? K-G | – HS trả lời. |
Tiểu kết:
– Điều kiện sống khác nhau đã ảnh hưởng đến cấu tạo và tập tính của cá.
Hoạt động 2: Đặc điểm chung của cá
| Hoạt động của GV | Hoạt động của HS |
| – Cho HS thảo luận đặc điểm của cá về: + Môi trường sống + Cơ quan di chuyển + Hệ hô hấp + Hệ tuần hoàn + Đặc điểm sinh sản + Nhiệt độ cơ thể – GV gọi 1-2 HS nhắc lại đặc điểm chung của cá. | – Cá nhân nhớ lại kiến thức bài trước, thảo luận nhóm. – Đại diện nhóm trình bày đáp án, nhóm khác nhận xét, bổ sung. – HS thông qua các câu trả lời và rút ra đặc điểm chung của cá. |
Tiểu kết:
– Cá là động vật có xương sống thích nghi với đời sống hoàn toàn ở nước:
+ Bơi bằng vây, hô hấp bằng mang.
+ Tim 2 ngăn: 1 vòng tuần hoàn, máu đi nuôi cơ thể là máu đỏ tươi.
+ Thụ tinh ngoài.
+ Là động vật biến nhiệt.
Hoạt động 3: Vai trò của cá
| Hoạt động của GV | Hoạt động của HS |
| – GV cho HS thảo luận: – Cá có vai trò gì trong tự nhiên và đời sống con người? + Mỗi vai trò yêu cầu HS lấy VD để chứng minh – GV lưu ý HS 1 số loài cá có thể gây ngộ độc cho người như: cá nóc, mật cá trắm… – Để bảo vệ và phát triển nguồn lợi cá ta cần phải làm gì? K-G. | – HS thu thập thông tin GSK và hiểu biết của bản thân và trả lời. – 1 HS trình bày các HS khác nhận xét, bổ sung. |
Tiểu kết:
– Cung cấp thực phẩm.
– Nguyên liệu chế thuốc chữa bệnh.
– Cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp.
– Diệt bọ gậy, sâu bọ hại lúa.
- Kiểm tra đánh giá(4’)
Yêu cầu HS trả lời câu hỏi sau:
– Nêu vai trò của cá trong đời sống con người?
Đánh dấu X vào câu trả lời em cho là đúng.
Câu 1: Lớp cá đa dạng vì:
- Có số lượng loài nhiều
- Cấu tạo cơ thể thích nghi với các điều kiện sống khác nhau
- Cả a và b
Câu 2: Dấu hiệu cơ bản để phân biệt cá sôn và cá xương:
- Căn cứ vào đặc điểm bộ xương
- Căn cứ vào môi trường sống.
- Cả a và b.
Đáp án: 1c, 2a.
- Hướng dẫn về nhà
– Học bài và trả lời câu hỏi SGK.
– Đọc mục “Em có biết”.
– Chuẩn bị: + Ếch đồng
