Trong các tác phẩm văn học trung đại, tác giả sẽ luôn viết lên c âu chuyện gửi vào đó suy nghĩ đúng đắn của mình nhằm phản ánh hoặc lên án những sự bất công, bộ mặt tàn ác đối xử bất công với những người không có quyền quyết định tương lai cuộc sống của mình. Và tôi chính là Vũ Nương, vợ Trương SInh trong câu chuyện Chuyện Nguời Con Gái Nam Xương của tác giả Nguyễn Dữ.
Tôi là Trương Sinh. Gia đình họ Trương vốn chỉ có tôi là con trai độc nhất nên từ nhỏ tôi đã được cha mẹ vô cùng nuông chiều, “ ngậm thìa vàng ” mà lớn lên, cũng ỷ thế vì nhà mình giàu mà bỏ bê học hành. Đến tuổi dựng vợ gả chồng, khi ấy trong làng nổi tiếng có nàng Vũ Nương tuy nhà nghèo khó nhưng tính tình hiền dịu, nết na, xinh đẹp, được rất nhiều chàng trai theo đuổi. Vì cảm mến dung hạnh của nàng mà tôi đã nhờ mẹ đem trầu cau cùng trăm lạng vàng sang rước nàng về làm vợ. Vốn có tính đa nghi nên ngay cả khi vợ chồng chung chăn chung gối, tôi vẫn chưa thật sự tin tưởng Vũ Nương, vẫn phòng ngừa mọi chuyện. Nhưng nàng chẳng những không làm phụ lòng tôi mà còn khéo léo trong xử thế nên gia đình chưa bao giờ bất hòa.
Cuộc sống vợ chồng hạnh phúc chưa kéo dài được bao lâu, vì không có học thức nên tôi buộc phải đi lính. Ngày tôi đi, mẹ tôi nuốt nước mắt mà dặn rằng :
-Nay con phải tạm ra tòng quân, xa lìa dưới gối. Tuy hội công danh từ xưa ít gặp nhưng trong chỗ binh cách, phải biết giữ mình làm trọng, gặp khó nên lui, lường sức mà tiến, đừng nên tham miếng mồi thơm mà để lỡ vào cạm bẫy. Quan cao tước lớn nhường để người ta. Có thư thế, mẹ ở nhà mới khỏi lo lắng về con được.
Tôi nghe lời mẹ dặn, hết sức kính cận mà quỳ rạp xuống đất. Còn Vũ Nương, nàng rót chén rượu đầy rồi dặn rằng :
- Chàng đi chuyến này, thiếp chẳng dám mong đeo được ấn phong hầu, mặc áo gấm trở về quê cũ, chỉ xin ngày về mang theo được hai chữ bình yên, thế là đủ rồi. Chỉ e việc quân khó liệu, thế giặc khôn lường. Giặc cuồng còn lẩn lút, quân triều còn gian lao, rồi thế chẻ tre chưa có, mà mùa dưa chín quá kì, khiến cho tiện thiếp băn khoăn, mẹ hiền lo lắng. Nhìn răng soi thành cũ, lại sửa soạn áo rét, gửi người ải xa, trông liễu rủ bãi hoang, lại thổn thức tâm tình, thương người đất thú ! Dù có thư tín nghìn hàng, cũng sợ không có cánh hồng bay bổng.
Nàng nói xong mà nước mắt đã lăn dài trên má khiến tất cả mọi người càng thêm xúc động. Vợ tôi vẫn cứ luôn hiền dịu, ân cần, chu đáo và khiến tôi bất ngờ như thế ! Khi ấy, tôi chỉ mong rằng, mẹ và vợ sẽ mãi khỏe và bình yên để chờ tôi trở về. Lạy mẹ thêm một lạy, tôi ra đi.
Ba năm ròng vào sinh ra tử, đã có lúc tưởng chừng như cuộc chiến này liệu sẽ không có hồi kết, nhiều lúc tưởng chừng như muốn bỏ cuộc. Nỗi nhớ gia đình cồn cào mỗi đêm khiến tôi không sao ngủ nổi, vừa giày vò nhưng cũng là một nguồn động lực to lớn khiến tôi càng thêm quyết tâm. Cuối cùng, giai đoạn gian khổ ấy cũng kết thúc. Ngày tôi được trở về, tôi cứ cứ nghĩ rằng chắc chắn sẽ hạnh phúc lắm bởi được chào đón bởi bàn tay của mẹ, cái ôm của vợ và nụ cười của đứa con trai vừa mới chào đời. Tôi cũng đang trên đường trở về quê hương quen thuộc cùng nỗi nhớ gia đình, nhớ quê hương gia diết, điều gì đó đã thúc đẩy đôi chân tôi đi nhanh hơn trong chốc lát đã về tới cổng nhà. Tôi bước chân chậm lại và nhìn cảnh vật xung quanh sau bao năm xa cách rồi cứ dần tiến vào trong nhà, ánh nắng mặt trời hắt vào tôi đã thấy hình bóng lấp ló của một đứa trẻ đang ở trong đó, hình như nó là con trai. Chân tôi tự xưng lại bước đi nhanh hơn không từ từ như lúc nãy, thừng bé cũng nghe thấy tiếng bước chân tôi đang tới gần nó, khi nó quay ra tôi đã nhận ra đây là con trai mình bởi nhình nó giống hệt tôi, trong lòng tôi bỗng dâng trào tình phụ tử. Đứa bé khóc òa lên, chắc nó vẫn chưa biết mặt cha bao giờ, bây giờ tôi cũng mới gặp được con mình và nó đã lớn đến chừng ấy rồi. Tôi ẫm thằng bé lên tay rồi nhìn vào phía cửa bếp, tôi nhìn thấy vợ mình Vũ Nương cũng đang nhìn hai cha con tôi với gương mặt đầy vẻ xúc động. Nhưng vừa trở về, tôi được nghe tin :Mẹ đã mất. Đau đớn, chua xót đến tận cùng.
Ngay tức khắc, tôi vội dẫn bé Đản- con trai tôi ra thăm mộ mẹ. Thằng bé nhất định không chịu theo, nó gào khóc om sòm. Ra đến nơi, tôi không thể kiềm được cảm xúc đã rơi những giọt nước mắt tuyệt vọng khi nhìn thấy mộ mẹ, mẹ đã không kịp nhìn thấy tôi trở về. Tôi cúi đầu van lạy mẹ, ở ngoài mộ rất lâu ôm đứa con mà lòng thì đau khổ. Con tôi vẫn không ngừng quấy khõ. Tôi mới dỗ nó rằng:
-Nín đi con, đừng khóc. Cha về, bà đã mất, lòng cha buồn khổ lắm rồi.
Thằng bé ngây thơ nói :
-Ô hay !Thế ra ông cũng là cha tôi ư ? Ông lại biết nói, chứ không như
cha tôi trước kia chỉ nín thin thít.
Lời thằng bé nói như sét đánh giữa trời quang, tôi giật mình, gạn hỏi. Rồi đứa nhỏ nói :
-Trước đây, thường có một người đàn ông đêm nào cũng đến, mẹ Đản đi cũng đi, mẹ Đản ngồi cũng ngồi, nhưng chẳng bao giờ bế Đản cả.
Nghe thấy thế, tôi đứng như chết lặng, cả người hóa đá. Tôi cố bình tâm, tin rằng đây không phải là sự thật. Chỉ tiếc là, những lời nói phát ra từ đứa trẻ ngây thơ này khiến tôi không thể không tin. Nó như nhát dao cứa dần, cứa dần vào tim gan tôi khiến tôi ngẹn ngào đến khó thở. Phải chăng Vũ Nương kia đã làm gì có lỗi với Trương Sinh tôi, phải chăng nàng đã phản bội tôi mà thất tiết với ai rồi ? Ba năm chiến đấu trong mòn mỏi, đổi lại đây là kết quả khi tôi trở về sao ? Chua xót, uất ức biết nhường nào !
Không thể kiềm chế nổi cảm xúc, về đến nhà, tôi mắng vợ một trận để hả giận. Vũ Nương lúc đầu ngạc nhiên, nàng trân trân mắt nhìn tôi mà rằng :
-Thiếp vốn con kẻ khó, được nương tựa nhà giàu. Sum họp chưa thỏa tình chăn gối, chia phôi vì động việc lửa binh. Cách biệt ba năm giữ một tiết. Tô son điểm phấn từng đã nguôi lòng, ngõ liễu tường hoa chưa hề bén gót. Đâu có sự mất nết hư thân như lời chàng nói. Dám xin một mực bày tỏ để cởi mối nghi ngờ. Xin chàng đừng một mực nghi oan cho thiếp.
Thế nhưng, những lời nói của nàng khi ấy tôi chẳng tin một lời nào. Tôi không nói cho nàng biết tôi nghe con trai nói dù nàng đã gạn hỏi, cũng chẳng hề để nàng thanh minh, mặc cho sự can ngăn của gia đình, tôi đuổi Vũ Nương ra khỏi nhà. Trước khi đi, nàng bất đắc dĩ nói :
-Thiếp sở dĩ nương tức vào chàng vì có cái thú vui nghi gia nghi thất. Nay đã bình rơi trâm gãy, mây tạnh mưa tan, sen rũ trong ao, liễu tàn trước gió, khóc tuyết bông hoa rụng cuống, kêu xuân cái én lìa đàn, nước thẳm buồn xa, đâu có thể lại lên núi Vọng Phu kia nữa.
Nói xong, nàng đứng dậy thay quần áo tắm rửa rồi ra đi. Chẳng ai ngờ đâu, ngày hôm sau tôi mới biết rằng nàng lại gieo mình xuống sông để chứng tỏ lòng trung trinh của mình. Lúc nghe tin, tuy trong lòng còn giận nhưng nghĩ đến tình nghĩa vợ chồng bao nhiêu năm qua, tôi tìm cách vớt thây nàng nhưng lại chẳng thấy đâu cả. Lòng ôm mối sầu hận, tôi chẳng thể yên giấc.
Bẵng đi một thời gian, vào một đêm khi trời đã về khuya, trong không gian im ắng chỉ còn nghe thấy tiếng côn trùng từ xa vọng lại. Tôi thắp ngọn đèn dầu hiu hắt ngồi xuống bên cạnh con trai. Nhìn căn phòng mà bỗng dưng cảm thấy trống trải, cô đơn, lạnh lẽo đến lạ. Chợt, bé Đản reo lên :
-A ! Cha Đản lại đến rồi kìa !
Tôi giật mình nhìn quanh khắp phòng nhưng lại chẳng thấy đâu cả. Điều tôi cảm nhận được chính là luồng gió đang thốc vào và tiếng côn trùng vọng lại ngày một rõ ràng hơn. Vốn tưởng thằng bé trêu đùa nhưng khi hỏi ra, thằng bé mới trỏ tay lên bóng của tôi trên vách tường rồi nói:
-Đây này ! Tôi như chết lặng, những dòng nước ấm nóng như chỉ đợi trực trào ra
khỏi mắt. Hóa ra, vì không muốn con thiếu đi tình cha con nên chắc hẳn vợ của tôi đã nói với nó bóng trên vách là cha của nó. Mọi chuyện vỡ lở. Nếu như trước kia, khi hiểu lầm vợ mình bội bạc, tôi căm giận, phẫn uất bao nhiêu thì giờ lại hối hận bấy nhiêu. Nhưng hối hận giờ đã quá muộn rồi, tôi chẳng thể làm gì nữa. Vợ của tôi đã ra đi mãi mãi... Nhớ về quãng thời gian trước kia, nàng chưa từng khóc khi bên tôi nhưng kể từ ngày ấy, ánh mắt cuối cùng nàng nhìn tôi đau đớn, nàng đã khóc rất nhiều...Nhưng khi đó tôi không hiểu và cũng không muốn hiểu, vì sự ghen tuông đã diệt sạch đi lí trí trong tôi mất rồi.
Cuộc đời tôi , đúng là những bi kịch cứ liên tục xảy ra mà sau tất cả tôi lại là người cô đơn. Tôi nợ Vũ Nương một lời xin lỗi, cũng chẳng mong nàng sẽ tha thứ cho tôi nhưng nếu có phép màu xảy ra tôi muốn với nàng rằng cả cuộc đời nàng đã vất vả nhiều lắm rồi, hãy để ta chăm sóc Đản đến lúc nó lớn, ta sẽ không để nó mắc phải những lỗi lầm như ta đã gây ra cho nàng. Những tâm tư trong lòng khó nói của tôi cũng chẳng cần ai phải hiểu. Đã nhiều năm trôi qua nhưng cái sai lầm của đời tôi đã đánh mất đi cái quý giá nhất trên đời là một gia đình hạnh phúc. Dù bây giờ tôi đã khác ngày xưa nhưng cũng chẳng khiến vợ tôi sống lại, cũng không thể vì mãi một chuyện mà làm bản thân phải khốn khổ tàn lụi. Cũng từ tai họa ấy mà tôi có cho mình bài học không quên. Tôi vẫn luôn cố gắng bù đắp tình cảm của mình thay cho phần của mẹ Đản. Đản là món quà quý giá nhất của cuộc đời tôi, tôi hứa với lòng mình rằng sẽ cho Đản một cuộc sống không thiếu bất cứ điều gì.
