- Ở giai đoạn đầu: khi bị hành hạ, gặp bất hạnh, Tấm chỉ biết bưng mặt khóc. Nhân vật Bụt xuất hiện, giúp đỡ Tấm. Tấm vẫn chỉ là cô gái yếu đuối, thụ động.
- Ở giai đoạn sau: không còn nhân vật Bụt xuất hiện. Tấm đã hóa thân, cái thiện không chịu chết một cách oan ức trong im lặng đã vùng dậy, còn cái ác cũng tìm mọi cách tiêu diệt cái thiện. Những lần chết đi sống lại của Tấm phản ánh tính chất gay gắt, quyết liệt của cuộc chiến đấu giữa thiện với ác, đồng thời cũng thể hiện sức sống mãnh liệt, không thể bị tiêu diệt của cái thiện. Phải chăng cô Tấm có thể chết đi sống lại, có thể tự mình hóa thân để trở lại với đời? Chính những người dân nhân hậu và giàu tình thương đã không nỡ để một cô gái lương thiện như Tấm phải chết oan ức trong thầm lặng. Họ đã mượn yếu tố kì ảo, thổi sức sống mãnh liệt cho nhân vật, di dưỡng sức sống tiềm tàng trong đó, vực nhân vật dậy “đi trả thù để sống tự do”. Nhân dân đã gửi gắm vào nhân vật Tấm lòng nhân đạo, tình yêu thương con người sâu sắc của mình.
=> Tấm không còn yếu đuối, thụ động, Tấm đã biết đấu tranh giành lại hạnh phúc cho mình.
Qua quá trình đấu tranh giành hạnh phúc của cô Tấm , tác giả dân gian muốn gửi gắm quan niệm:
+ Ở hiền gặp lành
+ Phải tự đấu tranh để bảo vệ hạnh phúc của chính bản thân mình. Hạnh phúc chính là ở kiếp này.
