Tô Hoài là một nhà văn tiêu biểu của nền văn học nước ta. Các tác phẩm của ông đều có những nét riêng biệt đi vào lòng người tạo ra những dấu ấn khó phai. Tác phẩm “Dế mèn phiêu lưu ký” là một tác phẩm nổi tiếng với các bạn trẻ nhỏ tuổi của Việt Nam qua nhiều thế hệ tác phẩm vẫn ghi những dấu ấn đậm nét sâu sắc trong lòng người đọc.
Đoạn trích về “Bài học đường đời đầu tiên” được xuất hiện sau khi Dế Mèn rời xa mẹ, được ra ở riêng. Đó là cái hang mà mẹ đã đào riêng cho chú. Dế Mèn không cảm thấy buồn phiền khi rời xa mẹ, mà ngược lại cậu ta còn cảm thấy phấn khích vì được độc lập tự chủ sớm.
Dế Mèn tự cảm thấy mình có tầm nhìn xa trông rộng nên sau khi ra ở riêng chú đã chăm chỉ làm việc, đào thêm nhiều ngõ ngách, lối rẽ ngang, rẽ dọc trong hang động của mình phòng khi có biến thì còn có lối phụ thoát thân. Chứ chỉ có mỗi một con đường độc đạo chẳng may có việc gì xảy ra thì chỉ có nước chết ngạt vì nước hoặc rơi vào tay bọn trẻ con ham chơi muốn bắt dế về chơi đá dế, thì coi như toi mạng.
Rồi để tăng cường sức khỏe cho thêm dẻo dai nên Dế Mèn chăm chỉ tập thể dục, học luyện võ tăng cường những quyền cước phòng vệ cho bản thân mình. Chú thật là một con dế đáng yêu, có trí thông minh hơn người.
Cuộc sống của Dế Mèn vô cùng vui vẻ khi xung quanh có rất nhiều loại dế khác nhau ở cùng. Buổi tối, các loài dế tập trung nhau trên nền cỏ ướt ăn những giọt sương đêm trong lành, rồi ngắm bầu trời nhiều sao long lanh cùng nhau ca hát những bài ca bất tận.
Dế Mèn vốn tinh nghịch, hiếu động nên luôn thích những điều mới mẻ. Chính vì vậy, chú đã tiến hành một cuộc ngao du thăm thú xung quanh để xem mọi vật khác sống như thế nào. Đi tới đâu Dế Mèn cũng ưỡn ngực thể hiện sự oai vệ, anh hùng của mình. Chú tự cho mình là tài giỏi ghê gớm, nên khi gặp một chú Dế Choắt bé tí gầy yếu, vì đau ốm quanh năm Dế Mèn khinh thường lắm, tìm cách bắt nạt Dế Choắt.
Rồi khi Dế Mèn nhìn thấy chị Cốc đang tìm mồi bắt cá, muốn tỏ rõ oai vệ của mình Dế Mèn đã buông lời trêu chọc chị Cốc khiến chị tức giận chạy đi tìm kẻ nào đã chọc giận mình để mổ cho bõ tức. Dế Mèn thấy tình hình bất ổn nên đã chạy tít vào hang sâu. Chị cốc không thấy Dế Mèn mà chỉ nhìn thấy Dế Choắt tưởng Dế Choắt trêu chọc mình nên đã mổ chết cậu ta.
Khi tình hình yên lặng trở lại Dế Mèn chui ra khỏi hang để thám thính tình hình và đã nhìn thấy Dế Choắt đang thoi thóp. Sự hối hận dâng trào trong lòng Dế Mèn chỉ vì sự nghịch ngợm của mình mà cướp đi tính mạng của một người bạn hiền lành, yếu đuối.
Những giọt nước mắt, sự ân hận của Dế Mèn và những lời từ biệt cuối cùng của Dế Choắt khiến cho người đọc vô cùng xúc động. Nó là bài học đau đớn không chỉ cho Dế Mèn và cho tất cả chúng ta đừng bao giờ hiếu thắng, hống hách cho mình là giỏi, vì mình giỏi sẽ có người khác giỏi hơn mình. Mình mạnh sẽ có người khác mạnh hơn mình. Sự kiêu căng ngạo mạn chỉ chuốc lấy những bài học đau đớn mà thôi.
