Bằng tấm lòng và tài năng văn chương của mình, Nam Cao đã gửi gắm đến bạn đọc hình tượng lão Hạc qua truyện ngắn cùng tên. Lão Hạc là hình ảnh tiêu biểu cho số phận và phẩm chất của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám. Lão Hạc góa vợ, một mình lão ở vậy nuôi con, nhà nghèo. Con trai lão phẫn chí vì không lấy được vợ mà bỏ đi đồn điền cao su mấy năm chưa về. Lão sống cô đơn một mình. Rồi mất mùa, đói kém, lão lại trải qua phen ốm nặng. Lão đã khổ, nay càng khổ thêm. Dẫu vậy, ta vẫn thấy ở người nông dân ấy tỏa sáng những thiên lương tốt đẹp. Lão là người cha thương con, là người nhân hậu nghĩa tình và giàu lòng tự trọng. Lão dồn hết tình yêu cho cậu Vàng - kỉ vật duy nhất mà con lão để lại. Lúc nào lão cũng canh cánh nỗi lo cho con - lo làm sao giữ lại mảnh vườn cho con. Cũng bởi vậy, lão cố gắng dè sẻn và quyết định bán cậu Vàng đi. Hỡi ôi, bán đi rồi nhưng lòng lão đâu có được yên. Lão dằn vặt, hối hận, lão tự cho mình là kẻ khốn nạn. Cái chết vật vã bằng bả chó của lão chính là một cách để lão chuộc tội với cậu Vàng. Chi tiết từ chối sự giúp đỡ của ông giáo cũng đã chứng minh cho lòng tự trọng của lão. Trước khi tự kết liễu đời mình, người cha ấy đã cẩn thận gửi gắm mảnh vườn lại cho con. Chỉ trách số phận quá nghiệt ngã khiến lão phải sống trong khổ sở cả một đời.
