+Từ thế kỉ XI đến thế kỉ XVIII: nước ta giành thắng lợi trong nhiều cuộc kháng chiến chống ngoại xâm như: kháng chiến chống Tống thời tiền Lê, thời Lý; kháng chiến chống quân Mông Nguyên thời Trần; kháng chiến chống quân Minh thời Lê sơ; kháng chiến chống quân Xiêm, quân Thanh thời Tây Sơn,...
Những cuộc kháng chiến thắng lợi này đã đúc rút kinh nghiệm quý báu về nghệ thuật quân sự. Nổi bật là:
- Nghệ thuật lấy ít địch nhiều, lấy yếu thắng mạnh.
- Nghệ thuật chiến tranh nhân dân.
- Nghệ thuật đánh công tâm, đánh điểm diệt viện,...
+Những lời bày kế của Nguyễn Khiêm đã cơ bản tạo nên một thế chân vạc của 3 thế lực do:
- Các nhà Mạc, Trịnh, Nguyễn đều thực hiện theo lời của Trạng Trình.
- Nhờ thực hiện theo lời Trạng Trình, 3 nhà cơ bản đạt được mong muốn trước mắt (Mạc bảo toàn được triều đại, Trịnh tiếp tục nắm quyền, Nguyễn thoát khỏi âm mưu sát hại của Trịnh).
- 3 nhà tiếp tục có bước phát triển tiếp theo: Mạc duy trì vương triều trên Cao Bằng, họ Trịnh nối đời làm chúa, họ Nguyễn xây dựng thế lực mạnh phía Nam, sau đó xưng chúa.
- Từ đây đất nước hình thành 3 thế lực lớn: Mạc, Lê Trịnh, Nguyễn.
* Một chút lưu ý, tuy quyền lực nước ta chia làm 3, tạo thế chân vạc, nhưng điều này không hoàn toàn chính xác:
- Thứ nhất, trong nước lúc này có rất nhiều thế lực cát cứ khác (3 thế lực trên là lớn nhất và có tính chính danh hơn, Mạc vẫn được Trung Hoa ủng hộ nhằm chia cắt nước ta, vua Lê được chính danh là vua nước Việt, chúa Trịnh chúa Nguyễn được công nhận làm nhà Chúa).
- Thứ 2, nếu xét về các thế lực phong kiến thực sự lớn thì nước ta có 4 thế lực, ngoài Vua Lê chúa Trịnh, nhà Mạc, chúa Nguyễn, nước ta còn có chúa Bầu, gây dựng thế lực tại Tuyên Quang, có ảnh hưởng lớn đến vùng Tây Bắc.
Vì vậy, nói rằng thế chân vạc giữa 3 thế lực chưa hẳn là chính
