1. Danh từ: Hạt gạo, làng, bão, mưa, Giọt mồ hôi, trưa, Nước, cá cờ, Cua, Mẹ em, tháng bảy, tháng ba, tháng sáu
Động từ: sa, nấu, ngoi, cấy
2. Biện pháp nghệ thuật: Đảo ngữ
Hạt gạo làng ta có ý nghĩa:
- Giá trị quan trọng trong đời sống.
- Hạt gạo trắng sữa đã được xem như là hạt ngọc quý giá trời cho với vị phù sa nồng nàn.
- Mang lại nguồn lương thực và cả giá trị tinh thần vô cùng lớn lao dành cho mọi người.
3. Hoàn cảnh thời tiết: Trưa tháng sáu
Đối lập với hình ảnh: Nước như ai nấu, Chết cả cá cờ, Cua ngoi lên bờ
Hình ảnh người mẹ chịu thương chịu khó, vất vả, khổ cực. Lam lũ dưới đồng cấy ruộng, bán mặt cho đất, bán lưng cho trời để chăm lo cho gia đình.
4. Quê hương, nơi chôn rau cắt rốn mà thương mà nhớ. Quê hương tôi có lũy tre xanh, cây đa, giếng nước, sân đình. Vừa bước vào là thấy ngay lũy tre xanh xanh lấp ló. Dưới lũy tre là đám trẻ ríu rít chơi đùa. Cạnh lũy tre là cánh đồng bát ngát, cò bay thẳng cánh. Gió nhè nhẹ thổi mang theo mùi thơm của lúa. Xa là đồng cỏ xanh mơn mởn như một dải thảm khổng lồ. Từ đó nhìn xuống là dòng sông mát chảy xuôi theo những gốc cây. Trên cây là tiếng hót líu lo của những chú chim. Vẻ đẹp ấy bình yên, giản dị mà thơ mộng đến nao lòng.