SOẠN BÀI CA DAO, DÂN CA NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH, NGẮN 2
Câu 1 (trang 36 Ngữ Văn 7 Tập 1): Phân tích từng bài ca dao có thể thấy
- Bài 1
+ đây là lời của cha mẹ muốn nói với con
+ dấu hiệu là tiếng gọi con ơi
- Bài 2
+ đây là lời người con gái lấy chồng xa quê nói với mẹ hướng về quê mẹ
+ dấu hiệu đối tượng hướng đến quê mẹ. Trong ca dao ngõ sau và bến sông thường gắn với tâm trạng người phụ nữ
- Bài 3
+ lời của con cháu nói với ông bà hoặc người thân
+ dấu hiệu đối tượng của nỗi nhớ là ông bà , nuộc lạt, mái nhà hường gợi nhớ nững người thân thương
- Bài 4
+lời của người lớn nói với người nhỏ trong gia đình
+ dấu hiệu nội dung câu hát là lời tâm sự
Câu 2 (trang 36 Ngữ Văn 7 Tập 1):
- Nội dung bài ca dao là muốn nói đến công lao to lớn của cha mẹ với con cái và bổn phận trách nhiệm của con cái
- Cái hay của bài ca này là:
+ công lao của cha mẹ được cụ thể hóa bằng các hình ảnh to lớn vĩnh hằng: núi ngất trời, biển mênh mông
+ sử dụngcác hình ảnh biểu trưng lối nói truyền thống của người Việt cha là núi mẹ là biển
+ lời nhắc nhở được lồng vào bài hát dân gian dễ nhớ dễ thuộc dễ đi vào lòng người khiến người đọc nhận thức và suy ngẫm
- Sưu tầm các câu tương tự
+ Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con
+ Mẹ nuôi con biển hồ lai láng
Con nuôi mẹ kể tháng kể ngày
Câu 3 (trang 36 Ngữ Văn 7 Tập 1):
- Tâm trạng của nhân vật trữ tình là tâm trạng người con gái lấ chồng xa quê. Cảnh tượng trong bài ca dao đã thể hiện điều đó , cụ thể
+ thời gian là buổi chiều , không phải một mà là nhiều chiều như thế. Chiều chiều gợi buồn gợi nhớ bởi đó là thời gian của đoàn tụ gia đình >< sự="" bơ="" vơ="" lạc="" lõng="" của="" người="" con="">
+ ngõ sau: vắng lặng heo hút → số phận người con gái trong gia đình nhà chồng, che giấu những giọt nước mắt tủi hờn
+ quê mẹ là hình ảnh quê nhà vơi những kỉ niệm đẹp ấm cúng tình mẫu tử thiêng liêng
Câu 4 (trang 36 Ngữ Văn 7 Tập 1):
- Bài 3 diễn tả nỗi nhớ sự kính yêu của ông bà
- Những tình cảm đó được diễn tả bằng các hình thức so sánh bao nhiêu đên bấy nhiêu
- Cái hay trong cách diễn đạt đó thể hiện ở chỗ
+ từ ngó lên thể hiện sự kính trọng của con cháu đối với ông bà như nào
+ hình ảnh nuộc lạt mái nhà thể hiện sự gắn bó bền chặt của những người trong gia đình và công lao ông bà khó nhọc cần cù gây dựng gia đình cho con cháu
+ cách so sánh bao nhiêu ...bấy nhiêu đã cụ thể hóa nỗi nhớ công lao vốn trừu tượng của ông bà
+ hình thức thơ lục bát → nỗi nhớ da diết sâu đậm
Câu 5 (trang 36 Ngữ Văn 7 Tập 1):
- Trong bài 4 tình cảm anh em được diễn tả: khác với người xa, các từ cùng một. Anh em tuy hai mà một: cùng cha mẹ, cùng sướng khổ...
- Quan hệ anh em được so sánh bằng hình ảnh: như thể tay chân (dùng các bộ phận cơ thể bằ xương bằng thịt để so sánh với tình nghĩa anh em)
→ thể hiện sự gắn bó thiêng liêng, nhắc nhở anh em phải biết đùm bọc yêu thương giúp đỡ lẫn nhau
Câu 6 (trang 36 Ngữ Văn 7 Tập 1):
- Các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong cả bốn bài:
+ thể thơ lục bát
+ các hình ảnh dân gian quen thuộc
+ thường có biện pháp so sánh
Luyện tập
Bài 1 (trang 36 Ngữ Văn 7 Tập 1):
- Tình cảm được diễn tả trong bốn bài ca dao là tình cảm gia đình
- Những tình cảm ấy thường kín đáo sâu lắng chân thành tiêu biểu cho tâm tình người lao động
Bài 2 (trang 36 Ngữ Văn 7 Tập 1):
Sưu tầm một số bài ca dao khác có nội dung tương tự :
+ Chiều chiều ngó ngược ngó xuôi
Ngó không thấy mẹ, bùi ngùi nhớ thương
+) Có cha có mẹ thì hơn
Không cha không mẹ như đờm không dây
+) Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chũ hiếu mới là đạo con
+) Anh em như thể chân tay
Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần
