"Làng thì yêu thật nhưng làng theo tây phải thù" là câu nói của Ông Hai trong tác phẩm Làng của Kim Lân.Ông Hai cũng như bao người nông dân quê từ xưa luôn gắn bó với làng quê của mình.Ông yêu quí và tự hào về làng Chợ Dầu và hay khoe về nó một cách nhiệt tình, hào hứng.Ở nơi tản cư ông luôn nhớ về làng,theo dõi tin tức kháng chiến và hỏi thăm về Chợ Dầu .Tình yêu làng của ông càng được bộc lộ một cách sâu sắc và cảm động trong hoàn cảnh thử thách . Kim Lân đã đặt nhân vật vào tình huống gay gắt để bộc lộ chiều sâu tình cảm của nhân vật.Đó là tin làng chợ Dầu lập tề theo giặc.Từ phòng thông tin ra,đang phấn chấn,náo nức vì những tin vui của kháng chiến thì gặp những người tản cư,nghe nhắc đến tên làng,ông Hai quay phắt lại,lắp bắp hỏi,hy vọng được nghe những tin tốt lành,nào ngờ biết tin dữ:“Cả làng Việt gian theo Tây ”.Tin bất ngờ ấy vừa lọt vào tai đã khiến ông bàng hoàng, đau đớn :“Cổ ông lão nghẹn ắng hẳn lại,da mặt tê rân rân ,ông lão lặng đi tưởng như đến không thở được,một lúc lâu ông mới rặn è è nuốt một cái gì vướng ở cổ.Ông cất tiếng hỏi,giọng lạc hẳn đi ”nhằm hy vọng điều vừa nghe không phải là sự thật.Trước lời khẳng định chắc chắn của những người tản cư,ông tìm cách lảng về.Tiếng chửi văng vẳng của người đàn bà cho con bú khiến ông tê tái :“cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ,đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương,cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát”.

Trong văn bản Làng của Kim Lân, ta thấy được tình yêu, sự gắn bó với làng của nhân vật ông Hai đặc biệt trong hoàn cảnh nghe tin làng theo giặc. Ta không thể nào quên được cảm xúc của ông khi tin dữ ập đến. Thái độ, sự giận dữ của ông khi trở về nhà là điều hoàn toàn dễ hiểu. Ta không còn thấy một con người vui vẻ, ngập tràn hạnh phúc như mọi hôm mà ông cáu gắt, thậm chí không dám đi đâu, không dám khoe về làng mình. Cuộc đấu tranh tâm lí ở ông diễn ra và ông buộc lòng phải lựa chọn. KHI ông tâm sự với đứa con út, ta hiểu được lòng ông. Đó là tình yêu làng, yêu nước thiết tha. Lời đáp của đứa con trai: Ủng hộ cụ Hồ Chí Minh muôn năm dường như thức tỉnh ông mạnh mẽ, buộc ông đưa ra lựa chọn cụ thể. Lời nói của ông Hai: "Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây rồi thì phải thù" cho ta thấy được tinh thần, ý chí ở ông. Quả thực, trong người nông dân chất phác, quê hương, đất nước, cụ Hồ, đó mời là những chân lí lớn lao, cao đẹp hơn tất thảy!