Tình cảm gia đình là một trong những tình cảm đẹp đẽ nhất của con người Việt Nam, tình cảm ấy được thể hiện đằm thắm ngọt ngào trong ca dao dân ca. Bên cạnh những bài ca ca ngợi công cha nghĩa mẹ, đạo làm con ... còn có nhiều bài đặc sắc nói đến tình cảm anh em trong gia đình. Câu ca dao dưới đây là bài học về đạo lý làm người:
Anh em như thể chân tay
Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần
Hình ảnh mà chúng ta nhìn thấy đó là “chân tay ” đây là hai bộ phận vô cùng quan trọng trên cơ thể của mỗi con người, tác giả sử dụng biện pháp so sánh, ví tình anh em ruột thịt giống như tay chân của chúng ta
“Rách” tượng trưng cho cuộc sống khó khăn, đói nghèo, bất hạnh; “lành” tượng trưng cho cuộc sống thuận lợi, no đủ, hạnh phúc.
- “Rách lành đùm bọc” là lời khuyên anh em dù hoàn cảnh sống có thể khác nhau nhưng lúc nào cũng phải thương yèu nhau, người có giúp người thiếu.
Nghĩa của “dở”, “hay” lại thiên về tính tình, phẩm chất. Anh em ruột thịt cũng có người tài đức, có người kém cỏi, hoặc có lúc phạm sai lầm.
- “Dở hay đỡ đần” gợi lên trách nhiệm người giỏi giúp người kém, người tốt giúp người xấu để cùng nhau tiến bộ.
Khi giàu có, sung sướng ta được ăn ngon, mặc lành lặn nhưng cuộc đời chẳng ai lường trước được điều gì, có thể bạn bị sa ngã, khó khăn, nghèo đói bủa vây bạn, những lúc như thế mới cần tới tình anh em ruột thịt.
Câu ca dao nói lên tình cảm thắm thiết, luôn tương trợ và giúp đỡ lẫn nhau trong mọi hoàn cảnh, khi giàu có không được khinh rẻ, đến lúc nghèo đói thì phải biết trân tọng và yêu thương lẫn nhau, tình cảm gắn bó, máu thịt ấy không ai có thể tách rời.
Từ tình cảm anh em trong một gia đình, tác giả muốn nhân rộng ra toàn xã hội, đó là truyền thống đạo đức vô cùng tốt đẹp được ông cha lưu truyền cho tới ngày hôm nay, đã là người trong cùng một đất nước, một dân tộc, là con rồng cháu tiên, thì phải biết yêu thương và đùm bọc lẫn nhau
Tình cảm anh em là tình thân, tình thương, tình máu mủ, nó giống như chân tay vậy. câu ca dao có ý nghĩa dạy bảo và khuyên nhủ chúng ta hãy biết yêu thương và trân trọng lẫn nhau, đó là đạo lý làm người mà chúng ta phải giữ gìn và phát huy. ví dụ như
“Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”
Đời người có 3 thứ tình ai cũng có và phải biết quý trọng và nâng niu, đó là tình bạn, tình yêu và đặc biệt là tình thân (tình mẫu tử, tình phụ tử, tình anh em), trong đó cha mẹ là người đã sinh ta ra, nuôi dưỡng và dạy bảo ta nên người
Câu ca dao nói về lòng biết ơn của mình đối những bậc sinh thành đã chăm lo và nuôi dưỡng ta nên người.
Tóm lại bài ca dao mãi mãi là bài học về tình nghĩa anh em trong gia đình, thân thiết thuỷ chung. Tình cảm ấy phải được coi là máu thịt, có như vậy mới mong gìn giữ những đạo lý truyền thống của ông cha răn dạy chúng ta
