| STT | Cuộc cách mạng tư sản | Thời gian | Nguyên nhân | Diễn biến chính | Kết quả và ý nghĩa |
| 1 | Cách mạng tư sản Nê-đéc-lan | (8/1566- 1648) | Cuối thế kỉ XV,Nê-đéc-lan phụ thuộc Áo; đến giữa thế kỉ XVI, lại chịu sự thống trị của Vương triều Tây Ban Nha. Để củng cố uy quyền, Quốc vương Tây Ban Nha đã tăng cường kiểm soát và vơ vét của cải của nhân dân Nê-đéc-lan bằng việc đánh thuế nặng nề nhằm kìm hãm sự phát triển, đồng thời thực hiện chính sách đàn áp khốc liệt những người theo Tân giáo. | GC tư sản và nhân dânNĐL | Vương triều Tây Ban Nha | *Kết quả: -tháng 7-1581: vua Tây Ban Nha Phi-líp II bị phế truất. -các tỉnh miền bắc NĐL được thống nhất thành một nước cộng hoà với tên gọi Hà Lan. -năm 1609, Hiệp định ngừng chiến được kí kết. -năm 1648 nền độc lập của Hà Lan được chính thức công nhận. *Ý nghĩa: là cuộc cách mạng tư sản đầu tiên trên thế giới,tuy còn nhiều hạn chế, nhưng nó báo hiệu một thời đại mới của cuộc cách mạng tư sản và bước đầu suy vong của chế độ phong kiến. |
| -Tháng 8-1566, nhân dân nhiều nơi ở Bắc Nê-đéc-lan đã nổi dậy khởi nghĩa, mà mục tiêu tấn công đầu tiên là Giáo hội. _Tháng 4-1572, quân khởi nghĩa làm chủ các tỉnh phiá Bắc. Một số quý tộc tư sản hoá đã đứng về phía quân khởi nghĩa, nắm quyền lãnh đạo phong trào. | -Tháng 8-1567, Vương triều Tây Ban Nha đưa quân sang đàn áp dã man những người khởi nghĩa, nhưng ko ngăn cản được sự phản kháng của quần chúng. |
| 2 | Cách mạng tư sản Anh | (1640-1688) | 4-1640, Sác-lơ I triệu tập Quốc hội nhằm tăng thuế. Quốc hội không phê duyệt các khoản thuế mới do vua đặt ra,kịch liệt công kích chính sách bạo ngược của nhà vua,đòi quyền kiểm soát quân đội,tài chính, Giáo hội. | -Tháng 8-1642, Sác-lơ I tuyên chiến với Quốc hội. Từ năm 1642-1648, đã xảy ra nội chiến giữa Quốc hội được sự ủng hộ của quần chúng nhân dân, với nhà vua có sự hỗ trợ của quý tộc phong kiến và Giáo hội Anh. -Năm 1649, Sác-lơ I bị xử tử. Anh trở thành nước cộng hoà do Ô-li-vơ Crôm-oen(1599-1658) đứng đầu. àđỉnh cao của cách mạng. -năm 1653,nền độc tài quân sự được thiết lập. -năm 1658 Crôm-oen qua đời. -tháng 12-1688,Quốc hội tiến hành chính biến, đưa Vin-hem Ô-ran-giơ lên ngôi vua. Chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập. | -Lật đổ chế độ phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở Anh. -Mở ra thời kì quá độ từ chế độ phong kiến sang chế độ tư bản. -Tuy nhiên đây là cuộc cách mạng tư sản chưa triệt để vì vẫn duy trì ngôi vua. |
| 3 | Chiến tranh dành độc lập cuả các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ | Cuối TK XVIII- đầu TK XIX. | Đến giữa thế kỉ XVIII, nền công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa ở 13 nước thuộc địa đã có những bước tiến đáng kể, kinh tế phát triển; trở thành nơi cạnh tranh đối với nước Anh. Vì vậy bằng mọi biện pháp Anh kìm hãm sự phát triển của Bắc Mĩ. Những chính kìm hãm ấy làm tổn hại tới quyền lợi của nhân dân thuộc địa, gây nên sự phản đối mạnh mẽ trong mọi tầng lớp nhân dân. | -Cuối năm 1773, sự kiện “chè Bô-xtơn” đã thổi bùng lên ngọn lửa chiến tranh ở Bắc Mĩ. -Tháng 9-1774, đại hội đại biểu các thuộc địa được tiến hành ở Phi-la-đen-phi-a – Đại hội lục địa lần thứ nhất. -Tháng 4-1775, chiến tranh giữa các thuộc địa với chính quốc bùng nổ. -Đại hội lục địa lần thứ hai được triệu tập vào tháng 5-1775 quyết định thành lập “Quân đội thuộc địa” và bổ nhiệm Gioóc-giơ Oa-sinh-tơn làm tổng chỉ huy; đồng thời kêu gọi nhân dân tự nguyện tham gia đóng góp xây dựng quân đội. -Ngày 4-7-1776, Đại hội thông qua bảnTuyên ngôn Độc lập, tố cáo chế độ áp bức thuộc địa của thực dân Anh và chính thức tuyên bố 13 thuộc địa thoát li khỏi chính quốc, thành lập 1 quốc gia mới – Hợp chủng quốc Mĩ. -Ngày 17-10-1777, nghĩa quân thắng lớn ở Xa-ra-tô-ga. -Năm 1781, nghĩa quân thắng trận quyết định ở I-oóc-tao. | - Năm 1782, chiến tranh kết thúc, nghĩa quân dành thắng lợi. - Tháng 9-1783, hoà ước được kí kết ở Véc-xai. -Năm 1787, Hiến pháp nước Mĩ được thông qua, củng cố vị trí của nhà nước mới. -Năm 1789, Gioóc-giơ Oa-sinh-tơn được bầu làm Tổng thống đầu tiên của nước Mĩ. *Ý nghĩa: Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa đã giải phóng Bắc Mĩ khỏi sự thống trị của thực dân Anh, thành lập một nhà nước mới, mở đường cho kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Mĩ phát triển. Về thực chất đó là một cuộc cách mạng tư sản, góp phần thúc đẩy phong trào cách mạng chống phong kiến ở Châu Âu và phong trào đấu tranh giành độc lập ở Mĩ Latinh cuối thế kỉ XVIII-đầu thế kỉ XIX. |
| 4 | Cách mạng tư sản Pháp | Cuối thế kỉ XVIII | Sự khủng hoảng trầm trọng của nền tài chính quốc gia buộc Lu-I XVI phải triệu tập Hội nghị ba đẳng cấp ngày 15-5-1789 tại cung điện Véc-xai để đề xuất vấn đề vay tiền và ban hành thêm thuế mới. Phản đối ý định ban hành thêm thuế mới của nhà vua, ngày 17-6, đại biểu Đẳng cấp thứ ba tự tuyên bố là quốc hội. Ngày 14-7-1789, tấn công ngục Ba-xti. Cách mạng bùng nổ. | Sù kiÖn ngµy 14-7 ë Pa-ri ®· kÐo theo cuéc “c¸ch m¹ng ®« thÞ” ë c¸c thµnh phè vµ phong trµo næi dËy ë n«ng th«n. ChÝnh quyÒn míi thµnh lËp n»m trong tay ®¹i tư s¶n tµi chÝnh ,®îc gäi lµ ph¸i LËp hiÕn. *Cuèi th¸ng 8-1789, Quèc héi LËp hiÕn ®· th«ng qua b¶n Tuyªn ng«n Nh©n quyÒn vµ D©n quyÒn. *Quèc héi LËp hiÕn ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch nhằm khuyÕn khÝch c«ng thư¬ng nghiÖp ph¸t triÓn. *Th¸ng 9-1791, HiÕn ph¸p ®ưîc th«ng qua, x¸c lËp quyÒn thèng trÞ cña giai cÊp t s¶n díi h×nh thøcqu©n chñ lËp hiÕn. *Th¸ng 4-1792, chiÕn tranh gi÷a Ph¸p vµ liªn qu©n phong kiÕn Áo-Phæ bïng næ. *11-7-1793,Quèc héi tuyªn bè “Tæ quèc l©m nguy” vµ ra s¾c lÖnh ®éng viªn qu©n t×nh nguyÖn.=>C¸ch m¹ng Ph¸p pt sang gđ míi. *Ngµy 10-8-1792, kh«ng khÝ c¸ch m¹ng bao trïm kh¾p Pa-ri.C¸c c«ng x· c¸ch m¹ng ®îc thµnh lËp, n¾m toµn bé chÝnh quyÒn trong thµnh phè. ChÝnh quyÒn chuyÓn sang tay t s¶n c«ng th¬ng ®îc gäi lµ ph¸i Gir«ng®anh; mét cuéc quèc héi míi ®îc bÇu ra. *Ngµy 21-9-1972, Quèc héi khai m¹c, tuyªn bè phÕ truÊt nhµ vua, thiÕt lËp nÒn Céng hoµ thø nhÊt. *Ngµy 21-1-1973, vua Lu-i XVI bÞ xö chÐm v× téi ph¶n quèc. *§Çu n¨m 1793, níc Ph¸p ®øng tríc nh÷ng thö th¸ch nÆng nÒ. *Ngµy 31-5-1793, hưëng øng lêi kªu gäi cña Uû ban khëi nghÜa, quÇn chóng c¸ch m¹ng ë Pa-ri ®· kÐo ®Õn bao v©y trô së Quèc héi. Ngµy 2-6, nhiÒu ®¹i biÓu Gir«ng®anh bÞ b¾t, chÝnh quyÒn chuyÓn sang tay ph¸i Giac«banh. *ChÝnh quyÒn Giac«banh(®øng ®Çu lµ luËt sư R«-be-spie) ®ược thiÕt lËp trong bèi c¶nh nước Ph¸p bÞ ®e do¹ nghiªm träng. *Th¸ng 6-1793, HiÕn ph¸p míi ®ược th«ng qua, tuyªn bè chÕ ®é céng hoµ, ban bè quyÒn d©n chñ réng r·i vµ mäi sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ ®¼ng cÊp bÞ xo¸ bá. *Ngµy 23-8-1793, Quèc héi th«ng qua sắc lÖnh “Tæng ®éng viªn toµn quèc”; ban hµnh luËt gi¸ tèi ®a ®èi víi lư¬ng thùc, thùc phÈm.=>C¸ch m¹ng Ph¸p ®¹t tíi ®Ønh cao. *Ngµy 27-7-1794, trong phiªn häp cña Quèc héi, lùc lưîng tư s¶n ph¶n c¸ch m¹ng ®· tiÕn hµnh ®¶o chÝnh,b¾t R«-be-spie vµ c¸c nh©n vËt chñ chèt cña ph¸i Giac«banh.ChÝnh quyÒn r¬i vµo tay thÕ lùc ph¶n ®éng, chÊm døt giai ®o¹n ph¸t triÓn ®i lªn cña c¸ch m¹ng. *Sau cuéc ®¶o chÝnh ngµy 27-7-1794, chÝnh quyÒn thuéc vÒ ph¸i tư s¶n míi,Uû ban §èc chÝnh ®ưîc thµnh lËp, tËp trung quyÒn lùc vµo 5 uû viªn. NhiÒu thµnh qu¶ cña c¸ch m¹ng bÞ thñ tiªu. *§Ó cñng cè ®Þa vÞ thèng trÞ cña m×nh vµ lËp l¹i trËt tù x· héi, giai cÊp tư s¶n ®· ñng hé Na-p«-lª-«ng B«-na-p¸c lµm cuéc ®¶o chÝnh thµnh c«ng (11-1799), chÊm døt chÕ ®é §èc chÝnh. NÒn ®éc tµi qu©n sù ®ưîc thiÕt lËp ë Ph¸p. | C¸ch m¹ng tư s¶n Ph¸p cuèi thÕ kØ XVIII lµ mét cuéc c¸ch m¹ng x· héi s©u réng. Nã ®· xo¸ bá chÕ ®é phong kiÕn, më ®êng cho chñ nghÜa tư b¶n ph¸t triÓn ë Ph¸p, gãp phÇn ®Èy m¹nh cuéc ®Êu tranh chèng phong kiÕn ë ch©u ¢u. QuÇn chóng nh©n d©n lµ ®éng lùc chñ yÕu thóc ®Èy c¸ch m¹ng tiÕn lªn. |
| 5 | Cuộc đấu tranh thống nhất nước Đức | Giữa thế kỉ XIX | Đến giữa thế kỉ XIX, kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Đức phát triển nhanh chóng. Trở ngại lớn nhất cho sự phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Đức là đất nước vẫn trong tình trạng bị chia xẻ thành nhiều vương quốc. Vấn đề thống nhất đất nước ngày càng trở thành yêu cầu cấp thiết. | Bộ phận quý tộc quân phiệt Phổ đại diện là Bi-xmác, được sự ủng hộ của giai cấp tư sản đã dùng vũ lực để thống nhất đất nước bằng ba cuộc chiến tranh với các nước láng giềng: chống Đan Mạch(1864), chống Áo (1866) và chống Pháp (1870-1871) | -Thắng lợi năm 1867 Liên bang Bắc Đức ra đời, bao gồm 18 quốc gia ở Bắc Đức và 3 thành phố tự do. -Ngày 18-1-1871, lễ thành lập Đế chế Đức được tổ chức tại cung điện Véc-xai(Pháp). Vua Phổ Vin-hem I chính thức lên ngôi hoàng đế. Bi-xmác trở thành Thủ tướng nước Đức. Tháng 4-1871, Hiến pháp mới được ban hành, quy định nước Đức là một liên bang gồm 22bang và 3 thành phố tự do. *Ý nghĩa: việc thống nhất nước Đức mang tính chất một cuộc cách mạng tư sản, tạo điều kiện cho kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ ở Đức. |
| 6 | Cuộc đấu tranh thống nhất I-ta-li-a | Giữa thế kỉ XIX | Giữa thế kỉ XIX, I-ta-li-a vẫn bị chia thành 7 vương quốc nhỏ. Dưới sự đô hộ của đế quốc Áo và ách thống trị của thế lực phong kiến trong nước, hầu hết các quốc gia ở I-ta-li-a đều trong tình trạng trì trệ lạc hậu, kinh tế chậm phát triển. Trong khi đó chỉ có Vương quốc Pi-ê-môn-tê giữ được độc lập với chế độ chính trị và kinh tế tiến bộ hơn cả. Giai cấp tư sản ở các vương quốc đều muốn dựa vào Pi-ê-môn-tê để loại bỏ thế lực của Áo, thống nhất I-ta-li-a. | Bá tước Ca-vua – Thủ tướng Pi-ê-môn-tê, chủ trương dùng chiến tranh để thành lập nước I-ta-li-a. Tháng 4-1859, Ca-vua liên minh với Pháp tiến hành chiến tranh với Áo. Tháng 3-1860, các vương quốc thuộc miền Trung I-ta-li-a sáp nhập vào Pi-ê-môn-tê. Tháng 4-1860, phong trào khởi nghĩa của nhân dân ở đảo Xi-xi-li-a bùng nổ. | -10 – 1860 thành lập Vương quốc I-ta-li-a. -Năm 1866, I-ta-li-a liên minh với Phổ chống Áo, giải phóng Vê-nê-xi-a. -Năm 1870, với sự thất bại của Pháp trong cuộc chiến tranh Pháp – Phổ, Rô-ma đã thuộc về I-ta-li-a. *Ý nghĩa: cuộc đấu tranh thống nhất I-ta-li-a mang tính chất một cuộc cách mạng tư sản, lật đổ sự thốn g trị của đế quốc Áo và các thế lực phong kiến bảo thủ I-ta-li-a, tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển. |
