" Bác Hồ là vị cha chung
Là sao Bắc Đẩu là vầng thái dương"
Bác Hồ vị lãnh tụ vĩ đaị của dân tộc cũng là "người cha, người bác , người anh" của bao gđ đất Việt. Khi bác mất đi mỗi người đều tiếc thương vô hạn và đau đớn khôn nguôi. Tất cả mọi người dân ai cũng muốn ra Hà Nội viếng lăng Bác. Viễn Phương- 1 người con của Nam Bộ cũng có ước muốn như vậy. Trông một lần ra thăm lăng bác, tác phẩm "viếng lăng Bác " ra đời. Bài thơ được viết với tấm lòng thành kính biết ơn và tự hào pha lẫn nỗi sót đau. Tình cảm ấy được tác giả thể hiện rõ nét trong đoạn thơ sau:
"Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
....................
Mà sao nghe nhói ở trong tim."
Nhà thơ hòa vào dòg người xếp hàng, chầm chậm bức đi, chân bước mà lòng nghĩ:
" Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ"
Câu thơ kéo dài một nhịp theo dòng suy tưởng của tác giả. Mặt trời trên cao kia là của tự nhiên, nó đem đến ánh sáng và nguồn sống cho vạn vật. Nhưng mặt trời ấy còn thấy và nhận ra một mặt trời trong lăng rất đỏ: hình ảnh nhân hóa ấy chứa dựng bao niềm tôn kính, ngưỡng mộ đối với Bác. "Mặt trời trong lăng rất đỏ" là hình ảnh ẩn dụ biểu hiện sự kì vĩ về phẩm chất, tài năng đạo đức, về sự hi sinh to lớn của người đối với đất nước và dân tộc. Bác mãi là vầng mặt trời đỏ thắm soi sáng cho con người Việt Nam. Cũng như mặt trời bên kia thuộc về vĩnh cửu, Bác cũng sống mãi trong lòng dân tộc, sống mãi với non sông đất nước ta.
Không chỉ có một trái tim tác giả biết cảm nhận cái đẹp của Bác mà còn hàng triệu trái tim, hàng triệu con người ngày ngày đến lăng viếng Bác. Nhà thơ nói hộ con dân đất Việt:
"Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân"
Không khí thương nhớ bao trùm theo nhịp thơ chầm chậm, âm điệu trầm trầm như bước chân người đi trong cuộc tưởng niệm. Nhưng ko phải là cuộc tưởng niệm bình thường mà ca ngợi vinh quang của Bác. Và tràng hoa tưởng niệm cũng ko phải bình thường mà nó được kết bằng hàng triệu tấm lòng dâng lên Bác, dâng lên "bảy mươi chín mùa xuân". Một hình ảnh hoán dụ kết hợp ẩn dụ vô cùng độc đáo, lấy một nét trong cuộc đời Bác Hồ ( bảy mươi chín tuổi) để chỉ Bác Hồ; con người ấy sống một cuộc đời đẹp như mùa xuân và đem lại mùa xuân trường cửu cho dân tộc và đất nước. Quả thật Viễn Phương đã khéo léo chọn giọng điệu, ngôn ngữ và hình ảnh thích hợp để diễn tả sâu sắc niềm kính yêu, ngưỡng bộ đối với Bác.
Ta lại theo bước chân nhà thơ vào trong lăng. Đây là giây phút thiêng liêng vì đã được nhìn thấy:
"Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền"
Với nỗi đau đớn, xúc động nghẹn ngào, nhà thơ không muốn chấp nhận sự thật rằng Bác đã mất mà tưởng tượng Bác chỉ "nằm trong giấc ngủ bình yên" sau một cuộc đời vất vả, hi sinh vì dân vì nước chưa hề được nghỉ ngơi. Giấc ngủ của Bác thật bình yên giữa một vùng ánh sáng nhè nhẹ "dịu hiền" được miêu tả như vần trăng. Con người tha thiết yêu trăng mà chưa bao giờ được bình yên để ngắm ấy bây giờ đã được yên nghỉ cùng trăng.
Nhưng sự thật vẫn là sự thật lí trí nhắc nhở nhà thơ: Bác mất thật rồi! Cho nên cảm xúc dâng trào đã bật thành lời:
"Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim."
Ở đây có sự hòa quyện giữa hai cảm xúc về sự bất tử trường tồn của Bác, cảm xúc về nỗi đau và nỗi nhớ Bác khôn nguôi. Bác là "mãi mãi" như bầu trời xanh bất diệt, vĩnh viễn ở trên đầu và ở trong tâm tưởng của mỗi người, vĩnh viễn với non sông đất nước. Nhưng Bác mất thật rồi, ko còn thấy trong cuộc đời này nữa. Cái thiếu vắng ấy lấy gì mà bù đắp được? Tiếng "nhói" vút cao lên nói hộ ta bao nỗi đau đớn xót xa. Đó là niềm xót xa, làm rung cảm rất chân thật của bất cứ ai vào lăng viếng Bác.
Bài thơ đã được cố nhạc sĩ Hoàng Hiệp phổ nhạc và trở thành bài hát được nhiều người thích. Sở dĩ như vậy bởi vì bài thơ đã giàu tính nhạc: giọng điệu thiết tha trầm lặng, trang nghiêm và thành kính; nhịp thơ chậm. Qua đó, tác giả đã bộc lộ cảm xúc tràn đầy, những tình cảm lớn lao thiêng liêng của mình và cũng là của nhân dân đối với Bác Hồ, đồng thời ca ngợi vinh quang của Bác. Tình cảm đối với Bác là tình cảm cao cả, nâng cao tâm hồn con người. Với những giá trị đó, "Viếng lăng Bác" là một đóng góp quý báo vào kho tàng thơ ca viết về Hồ Chủ tịch, vị lãnh tụ vĩ đại, kính yêu của dân tộc
