Nhan đề bài thơ:
- Con tàu là hình ảnh biểu trưng cho khát vọng lên đường, cho khát vọng đi xa, cho những ước vọng lớn lao ở phía trước mà đất nước và nhân dân cũng như tác giả đang hướng tới. Đích đến của con tàu ấy là một cuộc sống rộng mở, phát triển và tự do, cũng là nguồn cội cảm hứng của những sáng tác nghệ thuật.
- Tiếng hát thể hiện cho sự say mê, nhiệt huyết của tâm hồn khi tìm được hướng đi trong hành trình đến với nhân dân và đất nước.
→ Tiếng hát con tàu hay chính là tiếng hát của tâm hồn nhà thơ - một tâm hồn tràn đầy khát vọng, và sự tin tưởng vào lý tưởng, một cuộc sống mới. Tâm hồn ấy đã hoá thân thành con tàu, bắt đầu cuộc hành trình đến với Tây Bắc, đến với nhân dân, đến với cội nguồn của cảm hứng sáng tạo nghệ thuật.
Bố cục:
- Đoạn 1: 2 khổ đầu: Sự trăn trở lời mời gọi lên đường
- Đoạn 2: 9 khổ giữa: Khát vọng về với nhân dân, nơi khắc ghi nhiều kỉ niệm nghĩa tình trong kháng chiến.
- Đoạn 3: 4 khổ cuối: Khúc hát lên đường mê say, đầy tin tưởng.
→ Mạch tâm trạng được thể hiện trong bài thơ hết sức tự nhiên, dồn dập và lôi cuốn, tăng dần theo trình tự, từ sự trăn trở trước lời mời gọi, cho đến sự hoài niệm và sự biết ơn về quá khứ hào hùng đã qua, để rồi khép lại là tiếng hát giục giã, sôi nổi đầy mãnh liệt.
