Thế giới: Sau khi chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, Việt Nam là mảnh đất thuộc địa đầu tiên trên thế giới giành được độc lập, làm cho bọn đế quốc căm tức điên cuồng. Chúng sợ từ một đốm lửa nhỏ của cách mạng Việt Nam sẽ làm bùng cháy lây lan tới cả ngôi nhà thuộc địa của chúng. Vì thế chúng tập trung để chống phá cách mạng Việt Nam một cách quyết liệt và dai dẳng, gây khó khăn rất lớn cho ta.
Trong nước, ta gặp muôn vàn khó khăn:
Về kinh tế và tài chính: chúng ta phải tiếp tục thu một gia tài mục nát do hậu quả hơn 80 năm cai trị của Pháp, 5 năm của phát xít Nhật và hàng nghìn năm của chế độ phong kiến để lại. Mọi ngành sản xuất bị đình đốn, phần lớn ruộng đất bị bỏ hoang, nhà máy đóng cửa, công nghiệp hầu như không có gì. Nạn đói từ cuối năm 1944 đến đầu năm 1945 đã cướp đi hơn 2 triệu người giờ đây vẫn còn đang tiếp diễn. Gạo ở Nam Bộ không chở ra được vì Pháp đã gây chiến tranh xâm lược Nam Bộ từ ngày 23/9/1945 làm cho giao thông tắc nghẽn. Quân Trung Hoa Dân Quốc kéo vào miền Bắc, bắt ta nộp 4 vạn cân gạo mỗi ngày. Vụ mùa năm 1945 miền Bắc lại ngập lụt lớn, 9 tỉnh đồng bằng vựa lúa bị thất thu. Nạn thất nghiệp lan tràn.
Nguồn tài chính của đất nước hầu như cạn kiệt. Ngân quỹ nhà nước chỉ còn 1,2 triệu đồng tiền rách. Ngân hàng Đông Dương còn nằm trong tay Nhật, ta không phát hành được giấy bạc. Quân Trung Hoa Dân Quốc tung tiền Quan kim mất giá của chúng bắt ta tiêu làm rối loạn thị trường.
Về văn hóa xã hội: hơn 90% dân ta bị mù chữ, các tục lệ cũ còn đầy rẫy, nạn mê tín dị đoan hoành hành, bệnh dịch lan tràn, thuốc men thiếu thốn. Nạn phân biệt chủng tộc, trọng nam khinh nữ, nạn tảo hôn còn phổ biến khắp mọi nơi.
Chính quyền: sau cách mạng tháng Tám đã có chính quyền nhưng chỉ là lâm thời, chưa có cơ sỏ pháp lí để tồn tại. Quân đội vừa mới xây dựng trang bị kém cỏi, vũ khí thô sơ, thiếu kinh nghiệm tác chiến.
Về đối ngoại: cùng một lúc trên đất nước ta có hàng loạt kẻ thù: từ vĩ tuyến 16 trở ra, 20 vạn quân Trung Hoa Dân Quốc kéo vào, sau lưng bọn quân Trung Hoa Dân Quốc là bọn quan thầy Mĩ. Từ vĩ tuyến 16 trở vào Nam hơn một vạn quân Anh. Núp sau quân Anh là thực dân Pháp kẻ đang có ý đồ trở lại Đông Dương. Đó là chưa kể 6 vạn quân Nhật vẫn còn nguyên vũ khí. Sau lưng bọn đế quốc là hàng loạt lũ tay sai đủ các loại hình, tiêu biểu nhất là bọn Việt Nam quốc Dân Đảng (gọi tắt là Việt Quốc) và Việt Nam cách mạng đồng minh hội(gọi tắt là Việt Cách ). Tất cả tình hình trên đã đặt nước Việt Nam đứng trước tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”. Nhìn chung ta thấy khó khăn tuy nhiều và lớn song chỉ là trước mắt và tạm thời , thuận lợi vẫn là cơ bản và lâu dài. Nếu có những chính sách đúng đắn về đối nội cũng như về đối ngoại thì ta có thể khắc phục được khó khăn, phát huy được thuận lợi, củng cố giữ vững được chính quyền cách mạng, xây dựng được nền móng cho chế độ mới và thúc đẩy cách mạng tiến lên.
