* Giống nhau:
- Á, Phi, Mĩ Latinh: đông dân, giàu tài nguyên, nhiều nơi trong tình trạng kém phát triển hoặc khủng hoảng trở thành đối tượng xâm lược của tư bản phương Tây.
- Đến cuối thế kỉ XIX, hầu như trên hành tinh không còn “vùng đất trống”, nghĩa là hầu hết các nước Á, Phi, Mĩ Latinh đều rơi vào hoàn cảnh thuộc địa hoặc phụ thuộc (trừ một số nước: Nhật Bản, Xiêm, Etiopia, Liberia)
* Khác nhau:
- Mĩ La tinh:
Hoàn cảnh:
+ Đa số các nước Mĩ La-tinh đều là thuộc địa của Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, bị cai trị dã man, tàn khốc
=> Cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc diễn ra quyết liệt, đến đầu thế kỉ 19 nhiều nước giành đc độc lập.
+ Sau đó Mĩ có âm mưu gạt bỏ thực dân châu Âu, biến Mĩ La-tinh thành “sân sau” của Mĩ.
→ Mĩ tuyên truyền học thuyết: “Châu Mĩ của người châu Mĩ” (1823), thành lập “Liên minh dân tộc các nước cộng hòa châu Mĩ”.
→ Đầu thế kỉ XX, dùng chính sách “Cái gậy lớn” và “Ngoại giao đô la” để khống chế khu vực này.
Mục tiêu
- Lật đổ ách cai trị của CNTD cũ.
- Chống lại chính sách bành trướng của Mĩ (CNTD mới) (từ đầu thế kỉ 19)
Hình thức
- KNVT.
- Đấu tranh chống chính sách bành trướng của Mĩ.
Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu
Khởi nghĩa Hai - i - ti
Kết quả
- Đầu thế kỉ 19, các nước độc lập hình thành.
- Sau đó trở thành “sân sau” (thuộc địa kiểu mới) của Mĩ.
- Cuộc đấu tranh chống chính sách bành trướng của Mĩ đến sau 1945 mới thắng lợi.
* Châu Phi
Hoàn cảnh
- Những năm 70-80 của thế kỉ XIX, các nước tư bản phương Tây đua nhau xâu xé châu Phi.
Mục tiêu
Chống sự xâm lược của CNTD cũ.
Hình thức
- Khởi nghĩa vũ trang
- Cải cách mang tính chất tư sản (Ai Cập)
* Đông Nam Á
- Đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân cũ
- Đều bị thất bại, trở thành thuộc địa của các nước tư bản phương Tây (trừ Xiêm)
