1,Từ và cấu tạo của từ tiếng Việt
I. Từ là gì?
Câu 1 (SGK - 13)
Câu 2 (SGK - 13)
Phân biệt từ và tiếng.
Từ
- Dùng để tạo câu
- Có nghĩa.
- Có một tiếng (ví dụ: từ đơn) và có nhiều tiếng (từ phức)
Tiếng
- Là đơn vị cấu tạo nên từ.
- Khi viết:
+ Tiếng được viết thành một chữ
- Khi nói:
+ Một tiếng được phát ra thành 1 âm thanh.
Kết luận:
- Tiếng dùng để tạo từ → Từ dùng để tạo câu → câu tạo thành văn bản.
- Một tiếng được coi là từ khi tiếng đó được dùng để cấu tạo câu.
II.Từ đơn và từ phức.
Câu 1 (SGK - 13)
Kiểu cấu tạo
Kết luận.
Từ đơn Từ, đấy, nước, ta, chăm, nghề, và, có, tục, ngày, tết, làm - Có một tiếng (âm tiết)
- Có nghĩa
Từ phức Từ ghép. Chăn nuôi, bánh chưng, bánh giầy -Có từ 2 tiếng trở lên.
Từ láy Trồng trọt
Câu 2 (SGK - 14)
- Sự giống nhau và khác nhau giữa từ ghép và từ láy
Giống nhauKhác nhauTừ ghép. Đều là từ phức có từ 2 âm tiết trở lênĐược tạo ra bằng cách ghép các tiếng có nghĩa với nhau → có quan hệ về nghĩa.Từ láyĐược tạo ra từ các tiếng có sự giống nhau về âm đầu, vần (hòa phối âm thanh) → Có quan hệ với nhau về âmIII. Luyên tập.
Câu 1 (SGK - 14)
a. Nguồn gốc, con cháu là từ phức, thuộc kiểu từ ghép
b. Từ đồng nghĩa với nguồn gốc: Tổ tiên, gốc gác, huyết thống, gốc rễ.
c. anh em, chú thím, cậu mợ, cô dì, chú bác.
Câu 2 (SGK - 14)
Quy tắc sắp xếp các tiếng trong từ ghép chỉ quan hệ thân thuộc:
- Theo giới tính (nam, nữ) : ông bà, bố mẹ, anh chị, cô cậu, chú thím.
- Theo quan hệ thứ bậc (trên, dưới) : cha anh, cha con, chị em, con cháu, cháu chắt, bác cháu, ông cháu, chú cháu..
- Theo quan hệ (nội ngoại) : cô cậu, chú thím, cậu mợ…
Câu 3 (SGK - 14)
Những đặc điểm khác nhau để phân biệt các thứ bánh:
Nêu cách chế biến(Bánh) rán, nướng, trộn, nhúng, hấpNếu tính chất của bánh(Bánh) dẻo, mềm, xốp, phồngNêu chất liệu của bánh(Bánh) gấc, tẻ,nếp, khoai, đa, tômNêu hình dáng của bánh(Bánh) sừng trâu, trứng ngỗng, gối, cuốn.
Câu 4 (SGK - 14)
- Từ thút thít là từ láy miêu tả tiếng khóc.
- Các từ láy miêu tả tiếng khóc: sụt sùi, nức nở, thảm thiết,sụt sịt, rưng rức.
Câu 5 (SGK - 14)
a. Tả tiếng cười: ha ha, tủm tỉm, khúc khích, sặc sụa, toe toét…
b. Tả tiếng nói: Lí nhí, khe khẽ, oang oang, lau bàu,..
c. Tả dáng điệu: Lom khom, lả lướt, thướt tha, lừ đừ, ngật ngưỡng…
2, Bánh chưng, bánh giầy
1, Bố cục
- Gồm 3 phần
+ Phần 1: Từ đầu → chứng giám (Quyết định truyền ngôi của nhà vua)
+ Phần 2: Tiếp → hình tròn (các lang tranh tài và sự ra đời của bánh chưng bánh giầy)
+ Phần 3: Còn lại (ý nghĩa của bánh chưng bánh giầy)
2, Tóm tắt
Vua Hùng thứ 6 muốn tìm người xứng đáng để truyền ngôi bèn ra một câu đố để thử thách các lang trong lễ Tiên Vương. Các lang tranh tài nhưng không biết ý vua như thế nào để làm vừa lòng. Lang Liêu nhờ có thần mách bảo nên đã làm bánh chưng bánh giầy trong Lễ Tiên Vương và được vua truyền ngôi cho. Kể từ đó, bánh chưng bánh giầy trở thành thứ bánh không thể thiếu trong dịp tết Nguyên Đán.
Câu 1 (SGK - 12)
- Hoàn cảnh , ý định, hình thức chọn người nối ngôi.
+ Hoàn cảnh: Đất nước thái bình, vua già muốn truyền ngôi.
+ Ý định: Người nối được chí, không nhất thiết là con trưởng.
+ Hình thức chọn: Một câu đố nhân dịp lễ Tiên Vương → cách thử tài độc đáo.
Câu 2 (SGK - 12):
- Nguyên nhân Lang Liêu được thần giúp đỡ.
+ Lang Liêu thiệt thòi nhất : mẹ bị vua cha ghẻ lạnh → ốm rồi chết.
+ Từ nhỏ đã sống cuộc sống dân thường mặc dù là con vua.
+ Là người hiểu được ý thần, biết sáng tạo: Lấy gạo làm bánh.
Câu 3 (SGK - 12):
- Hai thứ bánh của Lang Liêu được vua chọn để tế trời đất vì:
+ Thể hiện được ý tưởng sâu xa: Gợi hình trời, hình đất ⇒ bao hàm phong vị cỏ cây và tinh thần đùm bọc
+ Thể hiện được sự quý trọng nghề nông, quý trọng sản phẩm do con người tạo ra.
- Vua chọn Lang Liêu nối ngôi vì: Lang Liêu là người vừa có đức vừa có tài vừa có lòng hiếu thảo.
Câu 4 (SGK - 12):
Bánh chưng bánh giầy là truyền thuyết giải thích về phong tục làm bánh chưng bánh giầy trong dịp tết nguyên đán từ đó:
+ Đề cao lòng tôn kính đối với trời đất và sự biết ơn sâu sắc đối với tổ tiên.
+ Ca ngợi khả năng sáng tạo ý thức tìm tòi, xây dựng văn hóa đậm đà phong vị của dân tộc.
3, Luyện tập
Bài 1 (SGK - 12):
- Phong tục làm bánh chưng bánh giầy trong dịp tến Nguyên Đán mang một ý nghĩa hết sức cao đẹp. Nó là sự tưởng nhớ và tỏ lòng tôn kính với tổ tiên đồng thời thể hiện tinh thần coi trọng nghề nông.
Bài 2 (SGK - 12):
- Đọc truyện em thích nhất là chi tiết: vua họp người lại rồi nói về ý nghĩa của hai loại bánh và nhận xét của vua về bánh chưng bánh giầy. Em thích nó vì nó thể hiện được sự trân trọng khả năng sáng tạo của người lao động.
Chúc em học tốt
(Ko coppy dưới mọi hình thức - bài tự làm no coppy mạng )
