Đề 4. Thuyết minh về thể loại truyện ngắn.

         Trong chương trình Ngữ Văn, chúng ta đã được học rất nhiều tác phẩm thuộc những thể loại như: thơ, truyện truyền thuyết, truyện cổ tích hay truyện ngụ ngôn,… Và một trong những thể loại quan trọng mà sách giáo khoa Ngữ văn 8 giới thiệu về học sinh chính là thể loại truyện ngắn với nhiều tác phẩm nổi tiếng của các tác giả lớn như Ngô Tất Tố, Nam Cao, O Hen-ri, Ai-ma-tốp,…

          Truyện ngắn thường có những đặc điểm riêng để chúng ta có thể nhận biết được. Đó là dung lượng ít nhưng nội dung thì cực kỳ phong phú và đặc sắc. Riêng cái tên “truyện ngắn” cũng đã đủ thể hiện được nét riêng biệt ấy. Có thể hiểu truyện ngắn là một hình thức tự sự nhỏ với bối cảnh (không gian) hạn chế. Truyện không kể diễn biến cuộc đời của nhân vật mà chỉ tập trung vào một giai đoạn hay khoảnh khắc nào đó trong cuộc đời nhân vật. Như truyện Tôi Đi Học của Thanh Tịnh, tác giả chỉ kể lại những gì diễn ra trong một buổi sáng của ngày đầu tiên đi học. Hay tác phẩm Lão Hạc, Nam Cao không kể cho ta nghe về cả cuộc đời của ông lão nông dân bất hạnh ấy, nhà văn chỉ bắt đầu kể từ sau khi con trai lão bỏ đi đồn điền cao su, sau những trận ốm đau, mất mùa… cho đến khi lão tự tìm đến cái chết. Rồi Chiếc lá cuối cùng của O Hen-ri cũng vậy, ta chỉ được biết đến cuộc đời của Giôn-xi kể từ khi cô bị bệnh sưng phổi, những ngày tháng cô tuyệt vọng, và khi cô hồi sinh trở lại thì cũng là lúc câu chuyện kết thúc.

          Truyện ngắn thường diễn ra trong một bối cảnh không gian nhỏ và hẹp. Đó là con đường từ nhà đến trường (Tôi đi học), đó là khung cảnh quanh và trong một lớp học bé nhỏ (Buổi học cuối cùng). Hay trong ngôi nhà và khoảng sân hẹp của ông giáo và lão Hạc (Lão Hạc),… Điều này hoàn toàn khác với bối cảnh không gian rộng lớn của những cuốn tiểu thuyết.

            Vì thế, truyện ngắn thường ít nhân vật có liên quan mật thiết với nội dung diễn biến của truyện. Thế nên, truyện ngắn đòi hỏi người viết phải có sự sáng tạo trong suy nghĩ, sâu sắc trong tâm hồn thì câu chuyện mới thật ý nghĩa. Để làm được như vậy, các các nhà văn đã sử dụng hình ảnh so sánh hay nghệ thuật đối lập, nghệ thuật tạo tình huống, miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật,… làm nổi bật chủ đề chính. Từ đó, nội dung của truyện mới có thể khắc sâu trong tâm trí người đọc, người nghe.

             Mặc dù các sự việc trong truyện ngắn thường diễn ra trong bối cảnh hẹp, nhân vật ít nhưng nó vẫn chuyển tải được tới người đọc biết bao điều sâu sắc và có ý nghĩa nhân văn của cuộc sống. Truyện ngắn thường lấy chủ đề gắn bó với đời thường để làm nổi bật được sức sống, khao khát phi thường của con người, khắc họa nên tâm hồn cùng đời sống nội tâm sâu sắc đầy tính nhân văn. Như tác phẩm Lão Hạc của Nam Cao lấy bối cảnh một người cha mong ngóng con đi cao su về. Nhân vật chính – lão Hạc – lâm  vào một tình cảnh vô cùng éo le: tiền không có, đành bán con chó Vàng – kỉ vật quý nhất của con trai để lại để không tiêu vào tiền dành dụm cho con mình. Thế rồi lão đã phải chết vì chính cái sự đời bất hạnh ấy. Nam Cao đã xây dựng hình tượng lão Hạc để lên án những bất công cũng như cuộc sống đau khổ của người nông dân trong xã hội thực dân nửa phong kiến. Và ta như có thể thấy được phần nào hoàn cảnh nhân dân trước Cách mạng tháng Tám. Lão Hạc đã thật sự để lại trong lòng người một vết hẳn vừa đau xót, lại vừa khâm phục trước tâm hồn cao đẹp kì diệu của con người, sự hi sinh lặng lẽ nhưng ý nghĩa, hay tình phụ tử không thể chia lìa.

             Ngoài các tác phẩm tiêu biểu của Việt Nam, thì văn học nước ngoài cũng phát triển mạnh mẽ với thể loại truyện ngắn. Chẳng hạn như Chiếc lá cuối cùng của O Hen-ri – một tác phẩm lưu mãi với thời gian. Mở đầu cũng là một số phận bất hạnh. Tác giả đã thành công trong nghệ thuật xây dựng chuyện với tình tiết bất ngờ, đã mang lại những cảm giác vô cùng hồi hộp và bất ngờ cho người đọc. Giôn-xi bệnh tật tưởng như không qua khỏi, thì cô lại tiếp tục sống. Còn cụ Bơ-men khỏe mạnh thì lại sưng phổi mà chết. Ngoài sự khắc họa tính cách của người tâm hồn đẹp đẽ của từng nhân vật, thì hình ảnh giá trị nhất có lẽ là chiếc lá cuối cùng – bức tranh kiệt tác cuối cùng của bác Bơ-men để lại cho đời. “Chiếc lá” sẽ tồn tại mãi mãi, không chỉ vì là một bức tranh, mà nó còn là minh chứng cho lòng yêu thương vĩnh cửu giữa người với người – sợi dây không thể cắt đứt. Đó mới đích thực là nghệ thuật chân chính. Nếu ta yêu cuộc sống và sống hết mình vì ước mơ, ta sẽ nhận được món quà bất ngờ từ bất kì ai, vì họ mới là người tạo nên cuộc sống thi vị cho chúng ta.

             Truyện ngắn đã thực sự tạo nên một thế giới đa chiều với biết bao suy nghĩ sau sắc về cuộc sống và con người. Mặc dù, truyện ngắn có dung lượng ít nhưng tính nhân văn của nó không hề thua kém các tiểu thuyết hay truyện dài nhiều tập. Vì thế, ta phải biết trân trọng nó nỗ lực đóng góp nhằm gìn giữ nền văn học nói chung, truyện ngắn nói riêng càng ngày càng phong phú, tươi đẹp hơn.

tham khảo nha

Như một vòng tuần hoàn của cuộc sống, đông qua, xuân đến. Chúa xuân mang đến cho vạn vật những tia nắng ấm áp sau một mùa giá lạnh, thổi vào cuộc sống hương vị ngọt ngào của mùa xuân. Nếu như hoa mai tượng trưng cho một cái Tết sung túc ở phương Nam thì hoa đào là biểu tượng cho một mùa xuân bất diệt ở miền Bắc.

Tuy có nguồn gốc xa xôi ở xứ Ba Tư, thế nhưng ngày nay hoa đào có mặt ở khắp nơi trên đất nước Việt Nam đặc biệt là ở miền Bắc và mỗi khi Tết đến Xuân về.

Cây đào thuộc họ hoa hồng, thân gỗ nhỏ, cao khoảng từ năm đến mười mét, lá có hình mũi mác. Hoa mọc đơn độc, có màu hồng hoặc màu trắng, năm cánh mềm mại, mịn màng như nhung. Khi cây ra hoa ngắn, hầu như không có cuống, đài có ống hình chuông, thùy hình trứng, có nhiều nhị. Dòng họ của hoa đào rất da dạng và phong phú. Nếu xếp theo số cánh thì có thể chia đào thành hai loại là đào đơn và đào kép. Còn xếp theo màu sắc thỉ có thể chia đào thành đào phai, đào bích, đào bạch, đào thất thốn. Nhưng có lẽ đẹp nhất vẫn là đào bích. Đào bích cánh hoa màu hồng thắm, tán tròn nhiều cành cân đối. Đào phai màu nhạt, hồng tươi, trang nhã mà hấp dẫn như đôi má ửng hồng của người thiếu nữ khi thẹn thùng. Đào bạch ít hoa tương đối khó trồng. Đào thất thốn dáng nhỏ, hoa nhỏ, có màu đỏ thẫm.

Hoa đào chỉ trồng được ở miền Bắc và nở đúng vào mùa xuân. Nhưng muốn hoa nở đúng thời vụ thì đòi hỏi nhiều kinh nghiệm ở người trồng hoa. Và thi sĩ Xuân Sách đã dùng những lời thơ để nêu ra cách làm cho hoa nở đúng ngày Tết:

"Vặt trụi lá, bẻ trơ cành

Để cây tức giận nở thành trăm hoa "

Vì vậy, muốn có đào chơi vào ngày Tết thì tháng mười một âm lịch người ta thường ngắt hết lá để nhựa cây tích tụ lên thân làm nụ. Rồi tùy theo thời tiết nóng hay rét nhiều mà người trồng đào phải thúc hay hãm hoa. Nếu ở miền Nam, xuân về phải có mai vàng, một biểu tượng cho sự giàu sang, phú quý, hạnh phúc và sum vầy thì ở miền Bắc có hoa đào mới có mùa xuân. Người miền Bắc ưa chuộng chơi đào vào ngày Tết có lẽ vì màu hồng mang lại sự may mắn và phúc lộc đầu năm. Các cụ ngày xưa thường bảo, cắm một cành đào trong nhà là cản được gió độc và đuổi được tà khí. Và sân nhà ai có trồng đào thì đó là sân nhà phú quý. Những nhà có điều kiện thường sắm cả một cây đào ghép ba tầng, những nhà nghèo hơn cũng có mua một vài nhánh đào chưng trong nhà. Đón xuân mà không có hoa đào cũng tẻ nhạt như thiếu bánh chưng xanh, câu đối đó, tràng pháo hồng. Vì vậy, Tết đến, dù bận việc đến mấy thì người dân miền Bẳc cũng phải mua cho gia đình mình một vài nhánh đào.

Hoa đào không chỉ mang giá trị thẩm mĩ mà còn mang nét đẹp văn hóa đồng thời còn là một dược phẩm, mĩ phẩm độc đáo. Từ xưa, hình ảnh của hoa đào đã được đưa vào thơ ca làm xúc động lòng người. Trong truyện Kiều, Nguyễn Du có nhắc đến hình ảnh cùa hoa đào trong sự luyến tiếc khi cảnh cũ còn mà người xưa không thấy: "Hoa đào năm ngoái còn cười gió đông". Và vẻ đẹp mơn mởn của hoa đào trong ngày Tết còn thể hiện qua câu thơ:

"Một đóa đào hoa khoe tốt tươi,

Tướng xuân mơn mởn thấy xuân cười".

Mùa xuân năm Kỉ Dậu, vua Quang Trung sau khi đại thắng quân Thanh, đã mang một cành đào từ Thăng Long về Phú Xuân để tặng cho công chúa Ngọc Hân- người vợ yêu quý của người - để báo tin thắng trận. Trong lịch sử y học Á Đông, danh y Tuệ Tĩnh đã ghi lại nhiều phương pháp chăm sóc da mặt cho phụ nữ bằng hoa đào.

Cây đào không dễ trồng như cây mai. Nó là một loại cây ưa đất thịt, phân bón vừa phải, cần nhiều ánh sáng, thoáng và thông gió. Ở miền Bắc Việt Nam, người ta trồng đào để lấy hoa chơi Tết, sau ngày Tết, người ta tiếp tục trồng đào trở lại.

Xuân về mang đến bao nhiêu điều kì diệu. Đúng là muôn hồng, nghìn tía, cái đẹp đi đến từng người, từng nhà và hoa đào là một món quà mà thiên nhiên ưu ái dành tặng cho con người. Xuân đến rồi xuân đi, hoa đào nở rồi lại tàn, thế nhưng hình ảnh của hoa đào vẫn Còn sống mãi với thời gian như lời thơ của Chế Lan Viên:

"Một cành đào ứa nhựa

Nặng bàn tay anh cầm,

Nghe hương thầm lan tỏa

Qua màn sương thời gian "