Hoàng Xuân Vinh sinh ngày 6 tháng 10 năm 1974 tại thị xã Sơn Tây, Hà Nội. Mặc dù bén duyên với môn thể thao bắn súng khá muộn năm 20 tuổi, nhưng năm 24 tuổi, Hoàng Xuân Vinh giành chiến tích đầu tiên khi anh đoạt quán quân giải bắn súng toàn quân. Hai năm sau đó, anh đoạt huy chương vàng, đồng thời phá kỷ lục quốc gia ở nội dung súng ngắn hơn 10m nam. Thành tích này chính là hành trang để Hoàng Xuân Vinh bước vào đội tuyển bắn súng quốc gia. Trong sự nghiệp thi đấu của mình, Hoàng Xuân Vinh đã từng có bảng thành tích đáng tự hào. Anh đã đoạt được nhiều huy chương vàng Sea Games, huy chương vàng thế giới, nắm giữ kỷ lục thế giới và tới nay là huy chương vàng Olympic.
Sáng ngày 7/8/2016 tại đấu trường Olympic 2016, xạ thủ Hoàng Xuân Vinh đã đi vào lịch sử thể thao Việt Nam khi trở thành vận động viên đầu tiên của Việt Nam giành được huy chương vàng Olympic. Với thành tích 202,5 điểm, Hoàng Xuân Vinh còn lập kỷ lục Olympic ở nội dung 10m súng ngắn hơi nam. Huy chương vàng Olympic 2016 mà Hoàng Xuân Vinh giành được là đỉnh cao của sự kịch tính, khi anh chỉ hơn người đứng thứ hai là vận động viên nước chủ nhà Brazil gốc Trung Quốc, Felipe Wu, đúng 0,2 điểm. Hoàng Xuân Vinh chia sẻ: “Lúc thi đấu, tôi chỉ có tâm niệm những lúc nào khó khăn nhất thì phải mạnh mẽ nhất. Đây là lần thi đấu ý nghĩa nhất với tôi. Nó không chỉ là sự gay cấn của vòng chung kết mà là thành quả của cả quá trình tôi đã tích lũy, rèn luyện, thi đấu. Tôi thực sự rất xúc động khi được đứng trên bục cao nhất khi lá cờ Tổ quốc được kéo lên ở đấu trường Olympic.”
Để có thành tích tốt ở đấu trường Olympic đòi hỏi vận động viên cần trải quả sự rèn luyện vô cùng gian khổ, bản lĩnh và tài năng. Với một vận động viên đã ngoài tuổi tứ tuần như Hoàng Xuân Vinh mà giành được huy chương vàng Olympic thì đó thực sự là nỗ lực phi thường. Ông Hoàng Vĩnh Giang, Phó Chủ tịch thường trực Ủy ban Olympic Việt Nam, đánh giá: “Huy chương vàng của Hoàng Xuân Vinh đúng là báu vật của thể thao Việt Nam. Báu vật này là ước mơ của bao nhiêu thế hệ vận động viên, ước mơ của bao nhiêu thế hệ cán bộ làm công tác thể thao. Huy chương vàng ý nghĩa và hết sức thuyết phục của Hoàng Xuân Vinh đã làm nức lòng người hâm mộ thể thao Việt Nam, nâng cao vị thế của thể thao Việt Nam.”
Khi nói về người học trò của mình, huấn luyện viên Nguyễn Thị Nhung, cho biết:“Tại các kỳ Olympic hay Asiad trước đây mà Hoàng Xuân Vinh chưa làm được thì ở Olympic lần này Hoàng Xuân Vinh đã chiến thắng một cách ngoạn mục. Hoàng Xuân Vinh đã mang lại vinh quang cho Tổ quốc. Thực sự đến giờ tôi vẫn còn tràn đầy cảm xúc tự hào”.Thành tích của Hoàng Xuân Vinh đã khiến giới báo chí quốc tế phải lên tiếng khen ngợi, thán phục. Hãng thông tấn Reuters giật tít: “Hoàng Xuân Vinh đã trở thành vận động viên Việt Nam đầu tiên trong lịch sử giành huy chương vàng Olympic với số điểm 202,5 ở nội dung súng ngắn 10m hơi nam”. BBC (Anh) đưa tin: “Việt Nam giành huy chương vàng Olympic lần đầu tiên trong lịch sử khi Hoàng Xuân Vinh chiến thắng ở nội dung súng ngắn 10m hơi nam”. Chúc mừng Hoàng Xuân Vinh qua mạng xã hội Twitter, Hãng thông tấn CNN (Mỹ) đánh giá Hoàng Xuân Vinh là huyền thoại của thể thao Việt Nam khi giành được huy chương vàng Olympic lịch sử
Kể từ khi Việt Nam tham gia lại đấu trường Olympic (từ Olympic Moscow, Nga năm 1980), đây là lần đầu tiên trong lịch sử các kỳ Olympic, quốc kỳ Việt Nam được kéo lên, quốc ca Việt Nam được xướng lên ở đấu trường Olympic. Thành tích của vận động viên bắn súng Hoàng Xuân Vinh đã đi vào lịch sử thể thao Việt Nam và lịch sử Olympic. Đại tá Hoàng Xuân Vinh, xạ thủ số 1 Việt Nam, xứng đáng là niềm tự hào của thể thao Việt Nam
