Trước hết " khi con tu hú" cất tiếng kêu gọi hè thì cũng là lúc tác giả hình dung ra một bức tranh thiên nhiên mùa hè sống động và náo nhiệt với bao âm thanh, bao màu sắc tươi tắn tuyệt đẹp. Đó là những hình ảnh về một cánh đồng lúa chín vàng trải dài bát ngát, từng con sáo diều được những đứa trẻ mục đồng thả ,đang bay lượn trên bầu trời trong xanh cao và rộng biết bao. Vườn trái cây nhà ai đã chín rồi, chín trong cái oi bức của trời hè, mang hương vị ngọt lịm của đất, đâu đó tiếng ve vẫn đang kêu râm ran trong những bụi cây xanh rậm rạp. Tất cả khung cảnh hiện lên làm tác giả dấy lên những khát vọng cao cả. Đó là một khát vọng được đập tan cơn oi bức ngày hè, được đạp tung cửa nhà tù chật hẹp, vượt thoát ra khỏi không gian tối tăm của tù đầy để ra ngoài kia thỏa sức được ngắm nhìn không gian ngoài kia, sự dục dã của tiếng chim tu hú khiến lòng tác giả như sôi sục một sức sống mãnh liệt, một hy vọng khó lòng dập tắt của người chiến sĩ trẻ. Tiếng tu hú trở thành tiếng gọi mời, tiếng mời mọc của tự do, thành sức mạnh thôi thúc khát vọng vượt thoát của người tù. Không chỉ thoát ra khỏi hoàn cảnh thực tại mà còn là hàm ý rằng, người tù cách mạng phải đấu tranh đưa cả dân tộc ra khỏi sự tối tăm của ách xâm lược.

Như vậy tiếng chim tu hú trong nhan đề không còn đơn gian như một dấu hiệu giúp người đọc nhận biết cảm hứng chủ đạo mà nó còn là hình tượng gửi gắm những khát vọng tự do, những nỗi lòng sâu sa của người chiến sĩ cách mạng đang

Vai trò của tiếng chim tu hú:

- Ở đầu bài thơ, tiếng chim tu hú là tín hiệu mùa hè,là sứ giả bắt nhịp cho khúc ca mùa hè náo nhiệt sôi động. Tiếng chim tu hú đã mở ra khung cảnh mùa hè đẹp đẽ, náo nhiệt, tươi vui cùng tâm hồn phơi phới của người chiến sĩ.

- Ở cuối bài thơ, tiếng chim tu hú vang lên khắc khoải da diết như để khắc sâu vào tâm can người tù Cách mạng, gợi sự bức bối, ngột ngạt, thôi thúc khát khao tự do, nung nấu ý chí hành động để đấu tranh cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.

⇔ Tiếng chim tu hú là tiếng gọi của tự do, tiếng gọi của cuộc sống tha thiết.