* KIẾN TRÚC

Kiến trúc cổ đại phương Đông
 

Xuất hiện vào khoảng hơn 8000 năm TCN ở khu vực Lưỡng Hà. Minh chứng là sự xuất hiện của những công trình kiến trúc phương Đông cổ đại được tìm thấy ở Syria… NHững công trình này phần lớn đều là những công trình bán ngầm hình tròn.

Một phần tường hình tròn cũng được những nhà khảo cổ khai quật được ở Zagros. Đây có thể là công trình kiến trúc đầu tiên xuất hiện ở phía bắc Lưỡng Hà. Và còn rất nhiều những công trình kiến trúc khác được tìm thất ở các khu vực như Maghzaliyah, Yarim Tepe với các khối vuông được làm từ bùn hoặc dá.

Tới khoảng 3500 năm TCN, người Sumer tới Lưỡng Hà định cư và bắt đầu thời đai Babylon. Các công trình kiến trúc cổ đại phương Đông được xây dựng chủ yếu trong thời gian này là các đền đài tôn giao. Vật liệu được tạo nên chủ yếu là gạch và bùn dạng lồi (gạch lồi được làm từ đất sét tại vùng Lưỡng Hà, sau đó được nung hoặc phơi khô; Hình dáng của gạch đa phần sẽ phẳng phía dưới, phía trên dạng chỏm cầu). Các công trình được xây dựng bằng cách ghép chồng viên gạch lên nhau, sử dụng bùn để kết dính.

Để có thể tạo nên độ chắc chắn cho công trình, họ đã đặt một hàng gạch phẳng xuống đáy mỗi hàng gạch. Từ đó tạo nên đài chiêm tinh Ziggurat (bệ núi) được nhiều người sùng bái, trở thành tín ngưỡng riêng thời đó.   

Ziggurat là kiểu kiến trúc cổ đại phương Đông rất thịnh hành thời điểm 3100 TCN, đây là kiểu kiến trúc tầng bậc, lên càng cao thì càng nhỏ lại, ở đỉnh có một đền thờ nhỏ. Các thành phố của người Summer đều có ít nhất là 1 tòa tháp Ziggurat.

Vào cuối thiên niên thứ 3 TCN, nền văn minh Lưỡng Hà dần sụp đổ. Tộc người Elam và người Amorites xâm chiếm và xây dựng nên hai quốc gia ở Bắc Lưỡng Hà là Esunna và Marie, Nam Lưỡng Hà là Ixine và Laxa. Tới thế kỷ 19 TCN, người Amorites thống nhất Bắc Lưỡng Hà và tạo nên quốc gia cổ Babylon với rất nhiều kiến trúc cổ đại phương Đông. Một số kiến trúc còn được sử dụng ngày nay như phong cách vườn treo Babylon.

Ngoài thành cổ Babylon, còn rất nhiều công trình kiến trúc được lưu trữ như đền tháp ở Ấn Độ, Kim tự tháo ở Ai cập..

Tìm hiểu về kiến trúc cổ đại phương Tây
 

Khi nói về kiến trúc phương Tây cổ đại không thể không nhắc tới kiến trúc Hi Lạp, Lã Mã cổ đại

Được hình thành tên miền Nam bán đảo Balkans, Pháp, Ý, khu vực tiểu Á, vùng ven Bắc Hải, các đảo nhỏ Aegaeum, Ai cập, Tây Ban Nha kiến trúc Hy Lạp cổ đại thể hiện ở hai quần thể kiến trúc là Agora, và Acropol.

Kiến trúc Agora có đặc điểm đó là sở hữu dạng hình học với những hàng cột hai tầng bao xung quanh. Ở giữa là vị trí của bàn thờ và tượng thần.

Những giai đoạn của kiến trúc cổ đại phương Tây qua những công trình:

Đền cổ dạng hình chữ nhật, lối vào chính là cạnh ngắn và có 2 cột ở cạnh ngắn này được gọi là cột đôi ở hiên.

Đền cổ 2 được bổ sung thêm 2 cột cạnh ngắn ở phía sau đền, hay còn gọi là cột đôi ở hiên cả 2 đầu.

Đền cổ 3 sở hữu 4 cột phía trước, gọi là Prostyle.

Đền thứ 4 có kiến trúc hình tròn, ở vành ngoài có hàng cột bao quanh được gọi là Tholos.

Giai đoạn tiếp theo chủ yếu phát triển loại hình đền cổ hình chữ nhật với tường chịu lực, mặt ngoài của tường được ghép thêm các cột khác nhau, được gọi là Pseudo-Peripteral.

Đền Peripteral có hình dáng chữ nhật và có hàng cột chạy vành ngoài.

Tóm lại, khi phân tích hai nền kiến trúc cổ đại phương Đông và phương Tây không khó để bạn nhận rằng kiến trúc phương Đông thường theo thiết kế kiểu hình tháp, chóp nhọn trong khi kiến trúc phương Tây cổ đại thường là hình chữ nhật, hình tròn, hình vòm nhiều hơn.

Mỗi nền văn minh kiến trúc cổ đại đều có những nét  đặc trưng riêng. Qua từng giai đoạn lịch sử, cũng có sự giao thoa giữa các nền văn hóa kiến trúc với nhau. Do vậy kiến trúc hiện đại ngày nay đều chịu ảnh hưởng nhất định từ hai nền văn minh kiến trúc cổ đại của cả phương Đông và phương Tây.

*VĂN HỌC
Những nét đặc trưng của văn hóa phương Đông

Văn hóa phương Đông được hình thành từ rất sớm. Và có thể coi là một trong những cái nôi của văn minh nhân loại. Từ những tộc người sinh sống tại đây, họ di cư đến những nơi khác nhau. Và dần hình thành nên các quốc gia riêng biệt. Trong đó bao gồm các nền văn minh là: nền văn minh Trung Hoa, văn minh Ai Cập, văn minh Ấn Độ và văn minh Lưỡng Hà.

Văn minh Trung Hoa là một trong những nền văn minh lâu đời và phức tạp nhất trên thế giới. Đại diện cho văn hóa nước Trung Quốc cho đến ngày nay. Cũng như là có những ảnh hưởng mạnh mẽ đến văn hóa phương Đông nói chung. Bao gồm cả Việt Nam.

Văn minh Lưỡng Hà nằm ở phía Tây châu lục bao gồm các nền văn minh người Sumer và Akkad, văn minh cổ Babylon, văn minh cổ Assyria – Tân Babylon, văn minh Phoenicia – Palestine, văn minh Israel và Judah cổ xưa.

Văn minh Ai Cập chính là nền tảng của đất nước Ai Cập ngày nay. Nhưng đã được phân tách thành Châu Phi. Tương tự với văn minh Ấn Độ chính là nền tảng văn hóa của Ấn Độ ngày nay.

Nếu văn hóa Trung Hoa hình thành nên những đặc điểm lễ nghi, lối sống, tư tưởng, đạo lý con người riêng biệt. Từ đó trở thành thước đo cho nền văn hóa phương Đông về sau. Thì văn hóa Lưỡng Hà lại bị ảnh hưởng bởi văn minh phương Tây, nền văn hóa Cethic, Anglo Saxon mạnh mẽ. Song họ vẫn học hỏi, tiếp thu những tư tưởng, tín ngưỡng và đạo lý từ phương Đông.

Những nét đặc trưng của văn hóa phương Tây

Nền văn minh phương Tây hình thành từ đầu thiên niên kỉ I TCN ở các khu vực ven biển Địa Trung Hải. Đất đai khá cằn cỗi nhưng rất đa dạng về khoáng sản. Tộc người Anglo Saxon chính là nhân tố đầu tiên để hình thàn nên người da trắng về sau.

Văn hóa phương Tây thay đổi qua nhiều giai đoạn thời gian như là Phục Hưng, Cải cách kháng cách, Thời kỳ khai sáng và được lan rộng vào thời kỳ chủ nghĩa thực dân.

Kiến trúc phương tây từ xưa tới nay đã nổi tiếng vì vẻ đẹp vừa mang nét cổ điển vùa có sự hiện đại. Văn hóa kiến trúc độc đáo của phương tây là niềm cảm hứng của nhiều quốc gia trên thế giới trong đó có Việt Nam. Nét kiến trúc độc đáo thể hiện được nết đẹp trong văn hóa đời sống. Chúng khiến bất kì ai cũng phải trầm trồ khen ngợi. Những lối kiến trúc tiêu biểu có thể kể đến như:

• Kiến trúc La Mã cổ đại.
• Kiến trúc Roma.
• Kiến trúc Gothic.
• Kiến trúc thời kỳ phục hưng.
• …

Mỗi quốc gia phương tây có nét riêng biệt và độc đáo trong phong cách kiến trúc. Nhưng tổng thể đều có sự hài hòa, cân đối và đầy tính nghệ thuật.

Mỹ thuật phương tây có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời với nhiều giai đoạn khác nhau. Phương tây có nhiều trường phái nghệ thuật khác nhau với nhiều họa sĩ tên tuổi tạo và tác phẩm nổi tiếng thế giới. Có thể nói mỹ thuật phương tây là 1 trong những trường phái ảnh hưởng lớn nhất tới nền mỹ thuật thế giới.

Những điểm khác biệt giữa văn hóa phương Tây và Đông

Những đặc trưng của 2 nền văn hóa này có thể được khắc họa rõ nét giữa những đặc điểm khác biệt sau đây:

Văn hóa đời sống phương Tây và Đông

– Văn hóa phương Tây dạy người ta các sống tự lập, phân tác. Trong khi đó người phương Đông hướng đến việc dựa vào nhau để tạo nên thể đoàn kết.

– Tại phương Tây mọi người đều bình đẳng, không phân biệt địa vị, giai cấp. Trong khi tại phương Đông, tư tưởng có quyền lực, địa vị là ở trên tất cả vẫn tồn tại đến ngày nay.

– Trong giao tiếp, người phương Tây thích đi thẳng vào vấn đề, nói đúng trọng tâm và thẳng thắn trong suy nghĩ. Người phương Đông tế nhị, thích nói vòng vo, nói tránh nói giảm để không làm mất lòng người khác.

– Cái tôi của người phương Tây rất lớn, văn hóa phương Đông luôn đề cao tính khiêm nhường. Họ thu nhỏ bản thân để thích ứng với xã hội.

– Khi thể hiện bản thân, văn hóa phương Tây luôn tự tin, mạnh mẽ. Và đứng lên nói điều mình muốn trong khi người phương Đông thường né tránh. Điều này thể hiện bản thân một cách khiêm nhường.

– Mọi thứ tại phương Tây đều được đơn giản hóa, họ ăn uống đơn giản để tiết kiệm thời gian. Các mối quan hệ rành mạch, rõ ràng, thể hiện rõ cảm xúc của bản thân và nói lên điều mình muốn. Người phương Đông thường né tránh bộc lộ cảm xúc. Không thể hiện quá nhiều quan điểm cá nhân, thường có khá nhiều mối quan hệ phức tạp.

Văn hóa luật pháp ở phương Tây và Đông

– Văn hóa phương Đông đề cao tính tự do, dân chủ, không cần phải quá đặt nặng tiêu chí kính trên nhường dưới, ngôi xưng tương đồng, thái độ lịch sự như nhau đều được. Văn hóa phương Đông đặt nặng tính lễ nghi, tín ngưỡng và đạo lý, phảo biết tôn trọng người lớn tuổi, người có địa vị.

– Văn hóa phương Tây tôn trọng luật lệ, biết tuân thủ quy định, xếp hàng khi mua sắm. Văn hóa phương Đông bất quy tắc, không biết xếp hàng, ít khi tuân thủ nội quy.

– Văn hóa ẩm thực phương Tây đơn giản, khá nhàm chán và không tốt cho sức khỏe. Văn hóa ẩm thực phương Đông đa dạng, nhiều nguyên liệu, hương vị và cách thức chế biến.

– Văn hóa phương Tây đề cao vẻ đẹp khỏe khắn, rám nắng, khiêu gợi,  văn hóa phương Đông tôn trọng phụ nữ có nhân phẩm, biết ý tư nơi công cộng, da trắng, môi đỏ, tóc đen, nét đẹp dịu dàng, tinh tế.

– Người phương Tây luôn tôn trọng giờ giấc, đả bảo đúng giờ hẹn. Người phương Đông thường trễ giờ.