Câu 1. Nhận xét về bài một, em đồng với ý kiến nào dưới đây?
a. Bài ca là lời của một người và chỉ có một phần.
b. Bài ca có hai phần: Phần đầu là câu hỏi của chàng trai, phần sau là : lời đáp của cô gái.
c. Hình thức đối đáp này có rất nhiều trong ca dao, dân ca.
d. Hình thức đối đáp này không phố biến trong ca dao, dân ca
Ý kiến b và ý kiến c là đúng.
Khác với những bài ca dao trong phần “Những câu hát về tình cảm gia đình” mà chúng ta đã học, thường có lời của một người và chỉ có một phần. Nhưng những bài ca dao này có hai vế đối và đáp.
Phần đầu là câu hỏi của chàng trai,
Phần sau là lời đáp của cô gái.
Hình thức đối đáp rất phổ biến trong ca dao. Mục đích thử tài nhau, thường được sử dụng vào những dịp lễ hội hoặc vui chơi trong lao động.
Ví dụ
"Đố anh chi sắc hơn dao,
Chi sâu hơn bể, chi cao hơn rời?
Em ơi mắt sắc hơn dao,
Bụng sâu hơn bể, trán cao hơn trời.
Cái gì nó bé nó cay,
Cái gì nó bé nó hay của quyền?
Hạt tiêu nó bé nó cay
Đồng tiền nó bé nó hay cửa quyền.
Em đố anh từ Nam chí Bắc
Sông nào là sông sâu nhất?
Núi nào là núi cao nhất nước tá?
Anh mà giảng được cho ra
Thì em kết nghĩa giao hòa cùng anh.
Sâu nhất là sông Bạch Đằng
Ba lần giặc đến ba lần giặc tan
Cao nhất là núi Lam Sơn
Có ông Lê Lợi trong ngàn bước ra".
Câu 2. Trong bài một, vì sao chàng trai, cô gái dùng những địa danh với những đặc điểm của từng địa danh như vậy để hỏi - đáp?
Chàng trai và cô gái lại dùng những địa danh với những đặc điểm của từng địa danh như vậy để hỏi - đáp nhau, vì đây là lời mà các chàng trai và các cô gái hát giao duyên trong chặng hát đố – chặng hát thử tài hiểu biết của nhau về lịch sử, địa lí,…của các vùng miền.
Chàng trai hỏi đố cô gái chủ yếu là những địa danh nổi tiếng ở vùng Bắc Bộ. Nó gắn với những đặc điểm lịch sử, địa lí, văn hoá của nhiều vùng đất. Người hỏi đã chọn được nhiều nét tiêu biểu để đố, trong khi đó, người đáp cũng trả lời rất đúng. Cuộc hỏi đáp diễn ra như vậy chính là cơ sở để các chàng trai và các cô gái bày tỏ tình cảm với nhau.
Câu 3. Phân tích cụm từ “rủ nhau” và nêu nhận xét của em về cách tả cảnh ở bài 2? Địa danh và cảnh trí trong bài gợi lên điều gì? Suy ngẫm của em về câu hỏi cuối bài ca ”Hỏi ai gầy dựng nên non nước này?”
a. Cụm từ “Rủ nhau” đứng ở đầu bài ca dao có ý nghĩa:
Người ta chỉ “Rủ nhau” khi giữa mọi người có mối quan hệ thân thiết gần gũi.
Mọi người cùng có chung ý muốn, sở thích.
Điều mà khiến cho mọi người “Rủ nhau” phải có sự hấp dẫn hứng thú, không thể không đi, không thể không làm, niềm háo hức của người làm cảnh.
b. Cách tả của bài ca dao
Không miêu tả cụ thể mà liệt kê những địa danh và những thắng cảnh nổi bật.
c. Ý nghĩa
Vẻ đẹp của cảnh là vô cùng phong phú, đa dạng.
Cảm xúc gợi lên từ cảnh.
Đây là địa danh nổi tiếng bậc nhất của chốn kinh kì ngàn năm văn vật, đã đi vào máu thịt tâm hồn của mọi người.
Cảnh vừa có hồ (hồ Hoàng Kiếm) vừa có đền (đền Ngọc Sơn) vừa có cầu (cầu Thê Húc) lại vừa có Đài Nghiên, Tháp Bút, một quần thể thiên tạo và nhân tạo hài hòa với nhau, làm cho cảnh không chỉ hữu tình mà còn rất thiêng liêng bởi yếu tố văn hóa và lịch sử.
d. Câu hỏi kết thúc bài thơ
Gợi nhắc đến công lao của cha ông đã tạo đựng nên thắng cảnh.
Đó còn là lời nhắn nhủ con cháu cần phải có trách nhiệm bảo vệ, giữ gìn và xây dựn để cho đất nước ngày càng đẹp hơn.
Câu 4. Nhận xét của em về cảnh trí xứ Huế và cách tả cảnh trong bài 3. Em hãy phân tích đại từ “ai” và chỉ ra những tình cảm ẩn chứa trong lời mời, lời nhắn gửi “Ai vô xứ Huế thì vô…”
a. Nhận xét về cảnh trí và cảnh tả
Phong cảnh xứ Huế rất nên thơ, hữu tình làm ngơ ngẩn hồn người, tựa như một bức tranh sơn thủy thơ mộng.
Không miêu tả cụ thể mà dùng thủ pháp so sánh để cực tả vẻ đẹp của cảnh.
