- Ngày 1-9-1858, quân Pháp nổ súng đánh Đà Nẵng, mở đầu cuộc tấn công xâm lược nước ta.
- Quân dân ta dưới sự chỉ huy của Nguyễn Tri Phương đã anh dũng chống trả.
- Quân Pháp bước đầu thất bại.
- Sau 5 tháng xâm lược chúng chỉ chiếm được bán đảo Sơn Trà. Kế hoạch đánh nhanh, thắng nhanh của Pháp bước đầu thất bại.
- Ngày 17/2/1859 thực dân Pháp tấn công vào Gia Định.
- Quân triều đình chống cự yếu ớt rồi tan rã.
- Nhân dân địa phương tự động nổi lên đánh giặc khiến chúng khốn đốn.
- Ngày 24/2/1861 Pháp chiếm được đại đồn Chí Hoà, thừa thắng chiếm tỉnh (Định Tường, Biên Hòa và thành Vĩnh long)
- Ngày 5/6/1862, triều đình ký với Pháp hiệp ước Nhâm Tuất
- Âm mưu của Pháp đánh ra Bắc Kì:
+ Lợi dụng việc triều đình nhờ đem tàu ra vùng biển Hạ Long đánh dẹp "hải phỉ", cho tên lái buôn Đuy- puy vào gây rối ở Hà Nội
+ Lấy cớ giải quyết vụ Đuy- puy, Pháp cử Gác-ni-ê chỉ huy 200 quân kéo quân ra Bắc Kì.
- Diễn biến:
+ Ngày 20/11/1873, Pháp đánh thành Hà Nội.
+ Quân ta có 7.000 do Nguyễn Tri Phương chỉ huy chống cự không nổi. Nguyễn Tri Phương bị thương, bị bắt, nhịn ăn mà chết.
+ Sau khi chiếm được Hà Nội, quân Pháp nhanh chóng chiếm Hưng Yên, Phủ Lí, Hải Dương, Ninh Bình, Nam Định.
- Trận chiến đấu ở cửa ô Thanh Hà (Hà Nội).
- Tại các tỉnh đồng bằng, ở đâu Pháp cũng vấp phải sự kháng cự của nhân dân ta. Căn cứ kháng chiến được hình thành như của Nguyễn Mậu Kiến (Thái Bình), căn cứ kháng chiến của Phạm Văn Nghị ở Nam Định
- Ngày 21-12-1873, quân Pháp đánh ra Cầu Giấy song bị thất bại, Gác -ni-ê bị giết.
- Song triều đình Huế lại kí Hiệp ước Giáp Tuất (15/3/1874). Nội dung chính: Pháp rút quân khỏi Bắc Kì; triều đình thừa nhận Nam Kì hoàn toàn thuộc Pháp.
* Hoàn cảnh:
- Trong nước:
+ Sau hiệp ước Giáp Tuất nhân dân phản đối, nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra.
+ Kinh tế kiệt quệ, đời sống nhân dân đói khổ.
+ Giặc cướp nổi lên khắp nơi.
+ Triều đình khước từ mọi cải cách duy tân
- Nước Pháp:
+ Chủ nghĩa tư bản phát triển, nên cần tài nguyên khoáng sản ở Bắc Kì. Chúng đã quyết tâm chiếm bằng được Bắc kì.
* Âm mưu của pháp:
- Sau hiệp ước 1874, Pháp quyết tâm chiếm bằng được Bắc kỳ, biến nước ta thành thuộc địa.
- Lấy cớ triều đình Huế vi phạm Hiệp ước 1874 và giao thiệp với nhà Thanh, Pháp đem quân xâm lược Bắc kỳ lần thứ hai.
* Diễn biến:
+ 3/4/1882, Ri-vi-e chỉ huy quân Pháp đổ bộ lên Hà Nội.
+ 25/4/1882, Ri-vi-e gửi tối hậu thư đòi Hoàng Diệu nộp thành. Không đợi trả lời chúng nổ súng tấn công và chiếm thành.
+ Quân dân ta anh dũng chống trả, đến trưa thành mất. Hoàng Diệu tự tử.
- Sau đó quân Pháp mở rộng chiếm đóng một số nơi khác như Hòn Gai, Nam Định...
