Nguyễn Du (1765-1820) tự là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên, quê ở làng Tiên Điển, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Ông sinh trưởng trong một gia đình đại quý tộc thời Lê - Trịnh. Cha là Nguyền Nghiễm từng làm Tể tướng; anh là Nguyễn Khản đỗ Tiến sĩ, làm đại quan trong phù Chúa, được Trịnh Sâm trọng vọng. Nguyễn Du chi đỗ 'Tam trường, nhưng văn chương lỗi lạc".
Quê hương ông vẫn lưu truyền câu ca:
"Bao giờ Ngàn Hống hết cây,
Sõng Rum hết nước, họ này hết quan".
Nguyễn Du chi làm một chức quan nhỏ dưới thời Lê - Trịnh. Dưới thời Tây Sơn, Nguyễn Du lúc thì dạt về quẽ vợ ở Quỳnh Hải, Thái Bình; lúc thì lặn lội về xứ Hồng Lĩnh quê nhà. Ông trải qua mườỉ năm gió bụi", có lúc ốm đau khóng có thuốc, mái lóc sớm bạc. Ông tự xưng là "Hổng Sơn liệp hộ" (người đi săn ở núi Hồng), "Nam Hải điếu đồ" (Người câu cá ở biển Nam Hải):
"Hồng Sơn cao ngất mấy tầng,
Đò Cài mấy trượng là lòng bây nhiên!".
Năm 1802, Gia Long triệu Nguyền Du ra làm quan. Chi trong vòng hơn 10 năm, ông đã bước lên đinh cao danh vọng: làm Chánh sứ sang Trung Quổc (1813-1814). giữ chức Hữu Tham tri bộ Lễ. Năm 1820, lần thứ hai, ông lại được cử làm Chánh sứ sang Trung Quốc, nhưng chưa kịp đi thì bị bệnh và qua đời.
Sự nghiệp văn chương của Nguyễn Du vô cùng rạng rỡ, để lại nhiều thơ chữ Hán và chữ Nôm. về chữ Hán có 3 tập thơ:
- Nam trung tạp ngâm.
- Bắc hành tạp lục.
- Thanh Hiên thi tập.
Về thơ chữ Nôm có:
- Truyện Kiều.
- Văn chiêu hồn.
Nguyễn Du là đại thi hào dân tộc, niềm tự hào của nhân dân ta, đất nước ta:
"Nghìn năm sau nhớ Nguyễn Du,
Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày ".
{"Kính gửi Cụ Nguyễn Du" - Tô' Hữu)
