- Phan Bội Châu tin rằng có thể liên kết với Nhật Bản để giúp đỡ phong trào chống Pháp trong nước. Vì vậy đã tập hợp người tài giỏi để chuẩn bị đưa sang Nhật học hành. Vào tháng 1/1905, một số vị sĩ phu Việt Nam bắt đầu sang tới Nhật Bản.
- Các vị lãnh đạo bắt đầu gặp gỡ với các nhà yêu nước, ủng hộ cuộc chiến của Việt Nam như Okumura, Kashiwabara Buntaro, bác sĩ Asaba Sakitaro. Tuy nhiên, dù trong các cuộc họp bàn nhờ giúp đỡ vì người Nhật không hứa sẽ dùng quân đội để hỗ trợ cuộc chiến của nước ta. Thay vì đó họ sẽ lấy danh nghĩa của Đảng Nhật để hỗ trợ cho các sĩ phu Việt trau dồi kiến thức tại đất nước họ.
- Cuối cùng Phan Bội Châu đã đồng ý với người Nhật, gửi học sinh sang học tập và nghiên cứu để làm chỗ dựa cho phong trào đấu tranh yêu nước về sau. Tới năm 1908 thì số lượng học sinh sang tới Nhật học tập vào khoảng 200 người. Trong đó có đủ học sinh ở mọi vùng miền của Tổ Quốc.
- Chương trình học tập được giảng dạy ở các trường lớn đa dạng về các lĩnh vực khác nhau, có cả về quân sự và chiến lược đấu tranh. Phan Bội Châu đã cùng các đồng chí Việt khác thành lập ra Hội Việt Nam Cống Hiến để giúp đỡ công cuộc học tập và quản lý học sinh.
- Tuy nhiên, phong trào không phát triển được bao lâu thì bọn thực dân Pháp lại câu kết với Nhật Bản. Bởi vậy, chúng ra sức đàn áp du học sinh Việt bên đất nước Nhật Bản, toàn bộ học sinh và Phan Bội Châu bị buộc trục xuất về nước. Phong trào chính thức thất bại nhưng vẫn đạt được nhiều thành tựu đáng kể.
- Những thanh niên du học học tập được nhiều điều mới mẻ về trợ giúp cách mạng trong nước. Sau này chính họ trở thành hạt nhân của các phong trào cách mạng giai đoạn sau, bền bỉ đấu tranh chống bọn thực dân xâm lược.
Tính chất và hình thức phong trào ?
- Phong trào Đông Du tuy không đạt được nhiều thành công như mong đợi nhưng các vị sĩ phu, thanh niên nước ta vẫn về nước. Họ chính là những người thắp lửa, dẫn đường cho phong trào cách mạng bùng nổ quyết liệt về sau. Thế nhưng, phong trào Đông Du thất bại để lại nhiều bài học đắt giá.
- Đầu tiên chủ trương bạo động tập hợp nhân dân đứng lên đấu tranh để giành lấy độc lập tự do của các vị lãnh đạo là hoàn toàn đúng đắn. Tuy nhiên tư tưởng nhờ sự trợ giúp của bọn tư bản hiếu chiến, tham lam là không đúng. Bởi bản chất chúng là quân chuyên đi xâm lược các nước khác, vẫn có ý định lăm le chiếm Việt Nam, coi như con mồi béo bở.
- Bởi vậy chỉ cần vài câu cầu cạnh liên kết của thực dân Pháp, chúng sẵn sàng bắt tay để đàn áp phong trào yêu nước của nhân dân Việt Nam. Chính vì vậy, bài học rút ra từ phong trào Đông Du việc cầu sự giúp đỡ phải chọn mặt gửi vàng. Chọn đúng được đất nước mạnh nhưng ủng hộ phong trào yêu nước và đấu tranh giải phóng dân tộc trên toàn thế giới.
- Như vậy thì cuộc đấu tranh của quân dân Việt Nam mới có cơ hội được hỗ trợ mạnh mẽ và giành thắng lợi. Tuy nhiên, phong trào Đông Du cũng để lại nhiều ý nghĩa tuyệt vời, mở đường cho việc cứu nước là đi ra bên ngoài để học hỏi. Đồng thời thổi bùng ngọn lửa yêu nước chưa bao giờ nguôi của người dân nước ta.
