a) Tôn Trung Sơn và Đồng minh hội: - Ra đời cuối thế kỉ 10,đầu 20, giai cấp tư sản phát triển mạnh. tập hợp lực lượng, thanh flập các tổ chức chính trị của mình, đại biểu tôn trung sơn. -Trước sự phát triển phong trào cm trong nước, 8/1905 Tông trung sơn thành lập Trung Quốc đồng minh hội ; gồm nhiều thành phần: trí thức tư sản, tiểu tư sản, địa chủ, thân sĩ - Cuơng lĩnh chính trị: theo chủ nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn - Mục tiêu: Đánh đổ Mãn Thanh thành lập dân quốc, thực hiện bình đẳng ruộng đất. -> ptrào cách mạng pt theo con đường dân chủ tư sản; tích cưc chuẩn bị khởi nghĩa vũ tranh. * Cách mạng Tân Hợi + Khởi nghĩa bùng nổ ở Vũ Xương 10/10/1911 lan rộng khắp miền Nam, miền Trung. -29/12/1911, tổ chức quốc dân đại hội -> thành lập trung hoa dân quốc; bầu tôn trung sơn làm đại tổng thống. -Đồng minh thương lượng với Viên thế khởi, đế quốc can thiệp. -2/19125 TTS từ chức -> cách mạng kể như chấm dứt.