Ngay khi được tin phát xít Nhật đầu hàng, nhân dân nhiều nước Đông Nam Á đã nổi dậy, tiến hành khởi nghĩa vũ trang, lật đổ ách thống trị của phát xít, thành lập chính quyền cách mạng, tiêu biểu là các nước In-đô-nê-xi-a, Việt Nam và Lào.
Ba nước này lần lượt tuyên bố độc lập : In-đô-nê-xi-a - ngày 17 - 8 - 1945, Việt Nam - ngày 2 - 9 - 1945 và Lào - ngày 12 - 10 - 1945.
Phong trào đấu tranh lan nhanh sang các nước Nam Á và Bắc Phi.
Nhiều nước ở hai khu vực này liên tiếp nổi dậy giành độc lập như Ấn Độ 19-4-6 - 1950), Ai Cập (1952), An-giê-ri (1954 - 1962) v.v...
Năm 1960, 17 nước ở châu Phi tuyên bố độc lập.
Ngày 1 - 1 - 1959, cuộc Cách mạng nhân dân ở Cu-ba dưới sự lãnh đạo của Pa-đen Cát-xtơ-rô đã giành thắng lợi. Chế độ độc tài thân Mĩ bị lật đổ.
Như vậy, tới giữa những năm 60 của thế kỉ XX, hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc - thực dân về cơ bản đã bị sụp đổ. Đến năm 1967, hệ thống thuộc địa chỉ còn 5,2 triệu km2 với 35 triệu dân, tập trung chủ yếu ở miền Nam châu Phi.

giai đoạn 1: từ 1945 đến những năm 60 của thế kỉ 20
- sau CTTG thứ 2 , phong trào giải phóng dân tộc diễn ra mạnh mẽ, nhằm đập tan hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc. khởi đầu là ở đông nam á, tiêu biểu như: VN, LÀO, indonesia..
- phong trào phát triển lan rộng ra các nước bắc phi , nam á và mĩ la tinh, tiêu biểu như: ấn độ , ai cập, i rắc, an giê-ri...đăc biệt năm 1960 , 17 nước châu phi dành được độc lập mà lịch sử gọi đây là năm của châu phi.

-1/1/1959: cách mạng cuba thành công

=> như vậy từ giữa những năm 60 của thế kỉ 20 hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc cơ ban r bị sụp đổ chỉ còn tập trung chủ yếu ở 3 nước  miền nam châu phi.

*giai đoạn 2: từ giữa những năm 60 đến những năm 70 của thế kỉ 20: phong trào đấu tranh của các  nước Ăng gô la, mô dăm bich và ghinebitxao nhằm lật đổ ách thống trị của thực dân bồ đào nha. với cuộc đấu tranh vũ trang cua 3 nước buộc bồ đào nha phải trao trả độc lâp
*giai đoạn 3: từ những năm 70 đến những năm 90 của thế kỉ 20
-chủ nghĩa thực dân chỉ còn tồn tại dưới hình thức phân biệt chủng tộc ở ba nước miền nam châu phi( rô đê di a, tây nam phi và cộng hòa nam phi)
- sau nhiều năm đấu tranh kiên cường bền bỉ của người da đen , chính quyền thực dân da trắng buộc phải trao trả độc lập
=> như vậy hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc đã bị sụp đổ hoàn toàn, lịch sử châu á , phi và mĩ la tinh chuyển sang một chương mới với nhiệm vụ to lớn: củng cố độc lập chủ quyền, xây dựng đất nước và thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu..