1.1. Phong trào Văn hóa Phục hưng (thế kỉ XIV – XVII)
- Khái niệm: “Phong trào văn hóa phục hưng” là phong trào văn hóa mới của giai cấp tư sản Tây Âu thời trung đại trên cơ sở phục hồi những giá trị, thành tựu của nền văn minh Hy Lạp, Rô ma thời cổ đại.
- Phong trào bắt đầu từ Ý cuối thế kỉ XIV rồi lan sang các nước Tây Âu.
- Nguyên nhân:
+ Hệ tư tưởng của Giáo hội và giai cấp quý tộc phong kiến đã trở nên lỗi thời, cản trở sự phát triển của xã hội.
+ Giai cấp tư sản mới hình thành, có thể lực về kinh tế nhưng lại không có thế lực về chính trị.
- Điều kiện:
+ Sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế châu Âu.
+ Sự thắng thế của chế độ phong kiến tập quyền.
+ Mâu thuẫn giữa nhân dân với giai cấp thống trị phong kiến trở nên gay gắt.
- Nội dung:
+ Lên án Giáo hội Kito.
+ Đả phá trật tự xã hội phong kiến.
+ Đề cao giá trị con người.
+ Đề cao khoa học tự nhiên, xây dựng thế giới quan duy vật tiến bộ.
- Đại diện tiêu biểu: Ph. Ra-bơ-le, R.Đê-các-tơ, Lê-ô-na đơ Vanh-xi, Cô-péc-ních, U. Sếch-xpia,v.v..
- Ý nghĩa:
+ Phát động quần chúng đấu tranh chống lại xã hội phong kiến.
+ Mở đường cho sự phát triển của văn hóa châu Âu và văn hóa nhân loại.
1.2. Phong trào Cải cách tôn giáo
- Nguyên nhân:
+ Giáo hội bóc lột nhân dân.
+ Hệ tư tưởng của Giáo hội phong kiến cản trở sự phát triển của văn hóa, khoa học.
+ Sự tồn tại của Giáo hội cản trở sự phát triển của Chủ nghĩa tư bản.
- Phong trào cải cách tôn giáo khởi đầu ở Đức và lan sang các nước Tây Âu.
- Đại diện tiêu biểu: Lu-thơ, Can-vanh.
- Nội dung:
+ Cải cách của M. Lu Thơ (Đức): Lên án những hành vi tham lam và đồi bại của giáo hoàng, chỉ trích giáo lý giả dối của Giáo hội, đòi bãi bỏ những thủ tục nghi lễ phiền toái.
+ Cải cách của Can - vanh (Thụy Sĩ): sáng lập một giáo phái mới gọi là đạo Tin lành.
- Hệ quả:
+ Đạo Ki - tô bị phân thành hai giáo phái: Cựu giáo là Ki - tô cũ và Tân giáo, mâu thuẫn và xung đột với nhau.
+ Làm bùng lên cuộc chiến tranh nông dân Đức.
