Một chế độ hôn nhân lấy tình yêu chân chính của nam nữ làm cơ sở nền tảng, tôn trọng tình yêu lứa đôi. Hôn nhân là kết quả của tình yêu chân chính chứ không thể có tính toán ích kỷ nhỏ nhen. Gia đình một vợ một chồng đúng theo ngữ nguyên của từ đó chứ không phải chỉ đúng với đàn bà như ý nghĩa lịch sử của nó. Trong gia đình vợ chồng là bình đẳng. Bình đẳng là cơ sở của gia đình như tình yêu là cơ sở của hôn nhân được nhà nước bảo hộ bằng pháp luật, hạnh phúc gia đình được xã hội nâng niu. Ăngghen đã từng chỉ ra “Cái mới trong hôn nhân xã hội chủ nghĩa là đàn ông không phải dùng tiền hoặc bát cứ một thế lực nào khác để mua sự hiến thân của đàn bà. Đàn bà không phải hiến mình vì một lý do nào khác ngoài tinh yêu chân chính. Khi hiến mình như vậy người đàn bà không phải lo gì cả về những hậu quả - kinh tế lẫn đạo đức. Cái mất đi trong hôn nhân là mất sự thống trị của đàn ông trong hôn nhân, mất đi sự ràng buộc hôn nhân vĩnh viễn đối với phụ nữ - đó là điều sĩ nhục nhất mà người đàn bà phải gánh chịu, chung thủy tuyết đối với chồng mà không được quyền đòi hỏi chồng hoặc bắt biết chồng có chung thủy với mình hay không”.
Một quan hệ nam nữ tiến bộ, hôn nhân và gia đình tiến bộ như trên đang là hiện thực trong xã hội Việt Nam hiện nay. Nhưng bên cạnh nó, vẫn còn tàn dư của các kiểu hôn nhân cũ. Trong bước quá độ để khẳng định cái tiến bộ không thể tránh khỏi tự phát những xu hướng không như chuẩn mực xã hội chủ nghĩa. Điều kiện xã hội mới đang làm cho kiểu gia đình truyền thống thu hẹp lại, tuổi “già hưu trí nhiều khi phải sống cô đơn là một thực tế, tình trạng ly hôn ngày một tăng dưới bất kỳ hình thức nào cũng đều mang lại những hậu quả không tốt vẫn là tình trạng phải chấp nhận và quan tâm của xã hội. Do cá nhân có điều kiện phát triển nhanh về mọi mặt trong đó có thể chất tâm sinh lý và với việc giao lưu văn hóa rộng rãi trên thế giới một xu thế tình dục phát triển sớm thường đi trước tình yêu là một thực tế.... Nhà Nước ta đã có những biện pháp để khắc phục tình trạng này đã chứng tỏ những diễn biến trên.
Việt Nam - đất nước của mấy ngàn năm là nền sản xuất nhỏ, lại bị xâm lăng triền miên, chiến tranh tàn phá nặng nề, nhất là sự nô dịch văn hóa của thực dân cũ và mới để lại bao hậu quả nặng nề về văn hóa, tinh thần - đi lên chủ nghĩa xã hội không qua phát triển tư bản chủ nghĩa nhưng văn hóa tư sản thì lại ảnh hưởng không nhỏ, thành ra trong quá trình chuyển biến của mình, gia đình Việt Nam không khỏi những đột biến bất ngờ. Bên cạnh những chuyển biến tích cực vẫn có thể nảy sinh những tiêu cực ngoài ý muốn. Không nghiêm khắc với bản thân, không phấn đấu vươn lên thì con người tiểu tư sản nhất định sẽ sa vào những tĩnh trường tư sản: yêu thực dụng, tình dục hóa tình yêu, không có trách nhiệm trong hôn nhân, ly hôn không chính đáng....
Bất luận thế nào, thì nạo thai vì lầm lỡ, có thai trước ngày cưới, ly hôn tăng, thanh niên tìm cách đọc nhiều sách “dạy làm người” của văn hóa cũ, trẻ em và thanh niên hư hỏng tăng là một thực tế của bước quá độ lên chủ nghĩa xã hội xung quanh vấn đề gia đình. Chỉ có điều là phải tìm cách làm hạn chế những biểu hiện tiêu cực ấy.
Tình dục phát triển sớm hơn trong tình yêu của thanh niên Việt Nam cũng là hợp lý quy luật, nhưng không biết điêu khiển nó để đi đến hủy hoại đạo đức thanh niên là chuyện cần quan tâm.
Không thể ngăn cấm, không thể buông lỏng tất cả những hiện tượng ấy. Bởi đó là quy luật khách quan của tất cả con người. Biện pháp có hiệu quả nhất đem lại thắng lợi cho hôn nhân và gia đình xã hội chủ nghĩa là giáo dục. Phải giáo dục, phải chuẩn bị ngay từ đầu cho tuổi trẻ tất cả những kiến thức ấy theo từng đối tượng. Ngăn cấm và buông thả chỉ làm cho các tiêu cực tăng lên mà thôi.
