Qua văn bản hịch tướng sĩ, Trần Quốc Tuấn đã vạch trần bản chất xâm lược của giặc phương Bắc qua hình ảnh tên sứ giặc sứ như sau : “Tên đó đi đi,đi lại nghêng ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ vả triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt người tể phụ”. Giặc phương Bắc đã xúc phạm đến quốc thể và niềm tự tôn của dân tộc ta.
Ngay từ câu văn đầu tiên, Trần Quốc Tuấn đã đưa ra các tấm gương trung thần nghĩa sĩ trong sử sách Trung Quốc để ca ngợi lòng trung quân ái quốc của các tướng sĩ tài giỏi trên đất nước Việt Nam. Trong đó bao giờ cũng có những người là tướng lĩnh, là bề tôi gần như Kỉ Tín, Do Vu, Dự Nhượng; lại có cả những người bình thường, những kẻ bề tôi xa như Thần Khoái, Kính Đức, Cảo Khanh. Cách nêu gương như vậy thật toàn diện! Nó có tác dụng khích lệ được nhiều đối tượng, ai cũng có thể làm người trung nghĩa : "Lưu danh sử sách, cùng trời đất và muôn đời bất hủ".
