Lục Vân Tiên là một hình tượng lý tưởng để thể hiện quan niệm lý tưởng và mơ ước của nhà nho mù Nguyễn Đình Chiểu. Đó là hình ảnh của một chàng trai vừa rời trường học bước vào đời, lòng đầy hăm hở muốn lập công danh, mong thi thố tài năng cứu người, giúp đời. Tình huống đánh cướp là thử thách đầu tiên, là cơ hội hành động chàng.