I, Dàn ý tham khảo
1, Mở bài
- Dẫn dắt vấn đề cần thuyết minh
- Nêu vấn đề: lễ hội truyền thống của địa phương - lễ hội chọi trâu
2, Thân bài
- Nguồn gốc: có từ rất lâu đời
- Công tác chuẩn bị: trâu chọi, trường đấu
- Đặc điểm:
+ Tính cộng đồng
+ Tính thiêng liêng
- Tổ chức lễ hội
+ Phần lễ: thờ cúng thủy thần
+ Phần hội: múa, chọi trâu
- Gía trị
- Hạn chế
3, Kết bài
- Khẳng định lại giá trị của lễ hội
II, Bài văn tham khảo
“Dù ai buôn đâu bán đâu
Mồng chín tháng tám chọi trâu thì về
Dù ai buôn bán trăm nghề
Mồng Chín tháng Tám thì về chọi trâu"
Nhắc đến câu ca dao này hẳn mỗi người dân Việt Nam đặc biệt là người dân Hải Phòng – thành phố đất cảng – thành phố hoa Phượng đỏ không thể không nhớ đến Lễ hội Chọi trâu. Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn là lễ hội truyền thống của người dân quận Đồ Sơn – Thành phố Hải Phòng, được tổ chức chính thức vào 9/8 âm lịch hàng năm, trước đó còn có hai cuộc đấu loại vào trung tuần tháng 5 và 8/6 âm lịch. Đây không chỉ là một ngày hội gắn với tục thờ cúng thuỷ thần và tục hiến sinh mà còn thể hiện tinh thần thượng võ của người dân miền biển, Hải Phòng.
Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn có lịch sử hình thành từ rất lâu đời, gắn với “tục chọi trâu để tế thủy thần” của cư dân vùng biển, một trong những nghi lễ phổ biến từ thời Lý mà năm Mậu Tý 1048 Lý Thái Tông ban hành “Chiếu định phép chọi trâu về mùa xuân”. Từ nguồn gốc ấy có thể thấy rằng lễ hội chọi trâu có một ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống người Đồ Sơn từ xưa tới nay. Ngoài nhu cầu vui chơi, tìm hiểu, qua lễ hội người ta tưởng nhớ đến công ơn của các vị thần, duy trì kỷ cương làng xã, để cầu nguyện cho "nhân khang, vật thịnh". Chọi trâu không chỉ đơn thuần "hai con trâu chọi"mà nó đã trở thành tục lệ, tín ngưỡng độc đáo ở vùng.
Để chuẩn bị người nuôi trâu đã phải lựa chọn rất công phu trong việc tìm và nuôi dưỡng trâu, chăm sóc kỹ lưỡng trong khoảng một năm. Thông thường thì sau Tết Nguyên đán, các sới chọi đều cử người có nhiều kinh nghiệm đi khắp nơi để mua trâu, có khi họ phải lặn lội hàng tháng trời vào các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Nam Định, Thái Bình, thậm chí lên tận Tuyên Quang, Bắc Cạn... mới tìm được con trâu vừa ý. Trâu phải là những con trâu đực khỏe mạnh, da đồng, lông móc, một khoang bốn khoáy, hàm đen, tóc tráp (lông trên đầu cứng, dày để tránh nắng), có ức rộng, cổ tròn dài và hơi thu nhỏ về phía đầu, lưng càng dày, càng phẳng có khả năng chống chịu được đòn của đối phương.... là trâu gan. Háng trâu phải rộng nhưng thu nhỏ về phía hậu càng nhọn càng quý. Sừng trâu phải đen như mun, đầu sừng vênh lên như hai cánh cung, giữa hai sừng có túm tóc hình chóp trên đỉnh đầu là khoáy tròn. Mắt trâu phải đen, tròng đỏ. Trâu chọi được nuôi ở chuồng riêng, không tiếp xúc với trâu thường. Trường đấu: thường là những bãi đất rộng, có nhiều người đứng xung quanh gõ trống và hò hét. Người huấn luyện, phủ cờ đỏ lên đầu trâu, mình trâu để cho trâu quen dần với không khí.
Lễ hội này có hai đặc điểm đó là tính cộng đồng và tính thiêng liêng. Tính cộng đồng liên làng với triết lý “Trống mọi làng cùng đánh, Thánh mọi làng cùng thờ” để tưởng nhớ công ơn của các vị thần, để cầu nguyện cho “nhân khang, vật thịnh”. Đồng thời, củng cố tinh thần đoàn kết, ý thức cộng đồng, duy trì kỷ cương làng xã. Tính thiêng liêng được thể hiện rõ trong lễ tế thủy thần ở địa phương.
Lễ hội chọi trâu cũng như nhiều lễ hội khác có hai phần, phần lễ và phần hội đan xen. Từ ngày mùng một đầu tháng, các vị cao niên trong làng đã ra làm lễ tế thần Điểm Tước ở đình Tổng. Lúc này, các làng có trâu chọi đều phải ra làm lễ. Sau đó là lễ rước nước ( có gắn với tục tế Thuỷ Thần). Lọ nước thần mỗi năm thay một lần được từng làng ( phường ) mang về đình riêng. Tại đình làng, các chủ trâu được cho trâu ra làm lễ Thành Hoàng. Sau khi làm lễ thần, trâu chọi đã chính thức được gọi là "Ông trâu", là biểu tượng của tâm linh, là niềm tin, và là ước vọng của người dân nơi đây. Sáng ngày chính hội, 9/8 âm lịch, dân cư trong phường đều kéo ra đình. Từ đây, lễ rước các "Ông trâu" ra sới đấu với kiệu bát cống, long đình bát biểu, cờ thần bay phấp phới, rộn rã trong tiếng nhạc bát âm.
Phần hội diễn ra vào chính hội (9/8) với nhiều hoạt động mang đậm bản sắc dân tộc. Điệu múa khai hội được 24 tráng niên của làng chia thành hai hàng trình diễn vừa uyển chuyển, vừa mạnh mẽ, màu sắc biến hoá linh hoạt và huyền ảo trong những âm thanh của trống, thanh la. Theo cách nói của các lão làng, tiếng trống, tiếng thanh la có tác dụng tạo không khí trong sân bãi thúc giục các “ông trâu” thi đấu thêm phần quyết liệt. Với màn múa cờ, những lá cờ vung lên quật xuống mạnh mẽ, dứt khoát, nhịp nhàng, có lúc đan chéo vào nhau như hai đội quân đang giao chiến, thể hiện sự dũng cảm của con người chống chọi với biển khơi. Đúng 8 giờ, tiếng trống, tiếng chiêng khai hội, dịch loa gọi các “ông trâu” vào trận vang lên. Từ hai cổng bắc - nam của sới đấu, từng đôi trâu được dắt ra đứng dưới chân cột cờ Ngũ Phụng (ở hai bên). Hiệu lệnh phát ra thì hai trâu từ hai phía di chuyển lại gần nhau hơn, cách nhau chừng 20 m. Hiệu lệnh tiếp theo người dắt trâu đột nhiên rút dây mũi, hai trâu liền lao vào nhau bắt đầu trận so tài. Khi đã phân thắng bại, cảnh "Thu trâu" cũng diễn ra vô cùng hấp dẫn bắt bằng được con thắng để phải thi đấu xếp loại, phân ngôi nhất nhì... Theo quan niệm cổ xưa, nếu trâu làng nào thắng trận trong lễ hội, năm ấy cả làng sẽ gặp nhiều may mắn, mưa thuận gió hoà, mọi người bình yên trong suốt hành trình đi biển. Và đặc biệt hơn nữa là cho dù thắng hay thua, sau khi kết thúc lễ hội, các trâu đều được mổ thịt tế lễ trời đất, cầu mùa màng thuận hoà. Người ta cũng tin rằng, nếu được ăn thịt trâu chọi trong dịp lễ hội, sẽ gặp nhiều điều may mắn.
Lễ hội Chọi trâu là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia của Việt Nam (từ 2013). Thu hút được nhiều khách du lịch đến thăm quan thành phố Hải Phòng. Đem lại một nguồn lợi không nhỏ, góp phần quảng bá du lịch cho thành phố Hải Phòng, từ đó có thể thu hút vốn đầu tư của nước ngoài. Lễ hội chọi trâu không chỉ là di sản mà còn là động lực để phát triển kinh tế và cũng là sản phẩm du lịch mà người dân Hải Phòng đang hướng đến.
Tuy nhiên, lễ hội còn có hạn chế đó là công tác chuẩn bị chưa được chu đáo, hoàn thiện. Chưa làm tốt công tác tuyên truyền. Giá vé xem vào cửa quá cao, tình trạng cá cược, cờ bạc công khai nhưng không bị nhắc nhở, xử lý đã khiến cho lễ hội chọi trâu bị “biến tướng”. Nhiều người đến lễ hội với ý định chuộc lợi, buôn bán thịt trâu với giá “cắt cổ”.
Tóm lại, lễ hội chọi trâu mang đậm nét văn hoá tâm linh của người dân miền biển, góp phần tạo nên phong cách rất riêng cho một vùng duyên hải.
