Bài thơ " Đồng chí " trong 7 câu thơ đầu đã cho ta thấy cơ sở hình thành tình đồng chí. Mở đầu là hai câu thơ đối nhau rất chỉnh:
" Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá "
Hai câu thơ thủ pháp " anh và tôi "; những người lính xuất thân từ nông dân nghèo khổ. Thành ngữ " nước mặn đồng chua " gợi một vùng đất ven biển nhiều phèn khó làm ăn, " đất cày lên sỏi đá " là vùng đất trung du đồi núi, đất bị đá ong hóa, khó canh tác. " Tôi và anh " từ phương trời chẳng hẹn mà quen nhau. Vì đất nước có chiến tranh để rồi cùng chung một chiến hào, chiến đấu thành đồng đội, đồng chí. Mọi khó khăn nghèo khổ của cuộc sống chiến đấu, đồng đội đồng chí đã cùng nhau sát cánh: " Súng bên súng, đầu sát bên đầu " cách nói hoán dụ tượng trưng cho ý chí quyết tâm chiến đấu của những người lính trong cuộc kháng chiến trường kì đầy gian khổ hi sinh. Họ không chỉ chung một nhiệm vụ, chung một chí hướng mà họ luôn gắn bó cùng nhau vượt qua mọi nguy hiểm đối diễn với quân thù, sống chết có nhau để chiến đấu vì nền độc lập tự do của Tổ quốc. Để rồi khi màn đêm buông xuống, đôi bạn lính lại cùng nhau đắp một tấm chăn mỏng, rủ rỉ những câu chuyện quê nhà, chia sẻ nỗi lòng thầm kín của nhau, họ thành đôi tri kỷ. Cả bảy câu thơ duy nhất có một từ "chung" mang ý nghĩa vô cùng sâu sắc. Khái quát họ cùng chung một cảnh ngộ, chung một giai cấp xuất thân, chung một lí tưởng chiến đấu, cùng chung một khát vọng giải phóng dân tộc. " Đồng chí! " một từ, hai tiếng, dấu chấm cảm có cấu trúc đặc biệt sâu lắng tạo nên một nốt nhạc làm bừng sáng toàn bài. Nó như một điểm tựa, điểm chốt vang lên như một phát hiện mới, một lời khẳng định. Câu thơ như một bản lề khép mở gắn kết hai phần ý thơ, là kết tinh về tình cảm cách mạng mới mẻ,sâu sắc, cao đẹp ở thời đại mới.
