- Có nhiều yếu tố khiến con người tách khỏi các loài sinh vật khác như: môi trường sống, tư duy, đời sống tình cảm,... Tuy nhiên, những yếu tố này không phải chỉ tác động lên mỗi con người mà các loài sinh vật khác cũng chịu tác động. VD: con chó, con voi, cá heo,... cũng có tư duy, tình cảm, cũng chịu những tác động khác nhau từ môi trường sống.
- Yếu tố quan trọng nhất, quyết định chính là quá trình lao động của con người. Chỉ có con người mới có quá trình lao động.
+ Nhờ lao động, con người dần dần tiến hóa về ngoại hình - cấu tạo cơ thể, về ngôn ngữ, tư duy,... sao cho phù hợp với các hoạt động.
+ Nhờ lao động, xã hội loài người mới phát triển, xã hội có giai cấp nhà nước được hình thành.
+ ...
=> Yếu tố quan trọng nhất chính là quá trình lao động của con người.
