Các dạng toán chuyển động toán lớp 5

PAGE

PAGE 3

Các dạng toán chuyển động lớp 5

Phần 1: Những kiến thức cần nhớ:

I. Các đại lượng trong toán chuyển động:

– Quãng đường kí hiệu: s

– Thời gian kí hiệu: t

– Vận tốc kí hiệu: v

II. Các công thức cần nhớ:

s = v x t v = s : t t = s : v

III. Chú ý:

Khi sử dụng các đại lượng trong một hệ thống đơn vị cần lưu ý:

1. – Nếu quãng đường là km, thời gian là giờ thì vận tốc là km/giờ.

– Nếu quãng đường là m, thời gian là phút thì vận tốc là m/phút.

2. Với cùng một vận tốc thì quãng đường tỉ lệ thuận với thời gian.

3. Trong cùng một thời gian thì quãng đường tỉ lệ thuận với vận tốc.

4. Trên cùng một quãng đường thì vận tốc và thời gian là hai đại lượng tỉ lệ nghịch.

Phần 2: Các dạng toán cơ bản và kiến thức cần nhớ:

Dạng 1: Các bài toán có một chuyển động tham gia:

I. Kiến thức cần nhớ:

– Thời gian đi = quãng đường : vận tốc (t = s : v)

= giờ đến – giờ khởi hành – giờ nghỉ (nếu có)

– Giờ khởi hành = giờ đến nơi – thời gian đi – giờ nghỉ (nếu có)

– Giờ đến nơi = giờ khởi hành + thời gian đi + giờ nghỉ (nếu có)

– Vận tốc = quãng đường : thời gian (v = s : t)

– Quãng đường = vận tốc x thờ gian (s = v x t)

II. Các loại bài:

1. Loại 1: Tính quãng đường khi biết vận tốc và phải giải bài toán phụ để tìm thời gian.

2. Loại 2: Tính quãng đường khi biết thời gian và phải giải bài toán phụ để tìm vận tốc.

3. Loại 3: Vật chuyển động trên một quãng đường nhưng vận tốc thay đổi giữa đoạn lên dốc, xuống dốc và đường bằng.

4. Loại 4: Tính vận tốc trung bình trên cả đoạn đường cả đi lẫn về.

Dạng 2: Các bài toán có hai hoặc ba chuyển động cùng chiều:

I. Kiến thức cần nhớ:

– Vận tốc thứ nhất kí hiệu: v1

– Vận tốc thứ hai kí hiệu: v2

– Nếu hai vật chuyển động cùng chiều cách nhau quãng đường s cùng xuất phát một lúc thì thời gian để chúng đuổi kịp nhau là:

t = s : (v1 – v2)

– Nếu vật thứ hai xuất phát trước một thời gian t0 sau đó vật thứ nhất mới xuất phát thì thời gian vật thứ nhất đuổi kịp vật thứ hai là:

t = v2 x t0 : (v1 – v2)

(Với v2 x t0 là quãng đường vật thứ hai xuất phát trước vật thứ nhất trong thời gian t0.)

II. Các loại bài:

1. Loại 1: Hai vật cùng xuất phát một lúc nhưng ở các nhau một quãng đường s.

2. Loại 2: Hai vật cùng xuất phát ở một địa điểm nhưng một vật xuất phát trước một thời gian t0 nào đó.

3. Loại 3: Dạng toán có ba chuyển động cùng chiều tham gia.

Dạng 3: Các bài toán có hai chuyển động ngược chiều:

I. Kiến thức cần nhớ:

– Vận tốc thứ nhất kí hiệu: v1

– Vận tốc thứ hai kí hiệu: v2

– Quãng đường hai vật cách nhau trong cùng thời điểm xuất phát là s.

– Thời gian để hai vật gặp nhau là t, thì t = s : (v1 + v2).

* Chú ý: s là quãng đường hai vật cách nhau trong cùng thời điểm xuất phát. Nếu vật nào xuất phát trước thì phải trừ quãng đường xuất phát trước đó.

II. Các loại bài:

1. Loại 1: Hai vật chuyển động ngược chiều nhau trên cùng một đoạn đường và gặp nhau một lần.

2. Loại 2: Hai vật chuyển động ngược chiều nhau và gặp nhau hai lần.

3. Loại 3: Hai vật chuyển động ngược chiều nhau và gặp nhau ba lần trên một đường tròn.

Dạng 4: Vật chuyển động trên dòng nước:

Kiến thức cần nhớ:

– Nếu vật chuyển ngược dòng thì có lực cản của dòng nước.

– Nếu vật chuyển xuôi dòng thì có thêm vận tốc dòng nước.

– vxuôi dòng = vthực + vdòng nước

– vngược dòng = vthực – vdòng nước

– vdòng nước = (vxuôi dòng – vngược dòng) : 2

– vthực = (vxuôi dòng + vngược dòng) : 2

– vxuôi dòng – vngược dòng = vdòng nước : 2

Dạng 5: Vật chuyển động có chiều dài đáng kể:

Các loại bài và kiến thức cần nhớ:

1. Loại 1: Đoàn tàu chạy qua cột điện: Cột điện coi như là một điểm, đoàn tàu vượt qua hết cột điện có nghĩa là từ lúc đầu tàu đến cột điện cho đến khi toa cuối cùng qua khỏi cột điện.

Kí hiệu l là chiều dài của tàu, t là thời gian tàu chạy qua cột điện, v là vận tốc tàu. Ta có:

t = l : v

2. Loại 2: Đoàn tàu chạy qua một cái cầu có chiều dài d: Thời gian tàu chạy qua hết cầu có nghĩa là từ lúc đầu tàu bắt đầu đến cầu cho đến lúc toa cuối cùng của tàu ra khỏi cầu hay quãng đường = chiều dài tàu + chiều dài cầu

t = (l + d) : v

3. Loại 3: Đoàn tàu vượt qua một ô tô đang chạy ngược chiều (chiều dài ô tô không đáng kể).Trường hợp này xem như bài toán chuyển động ngược chiều nhau xuất phát từ hai vị trí: A (đuôi tàu) và B (ô tô). Trong đó: quãng đường cách nhau của hai vật = quãng đường hai vật cách nhau + chiều dài của đoàn tàu.

Thời gian để đoàn tàu vượt qua ô tô là: t = (l + d) : (vtàu + vô tô)

4. Loại 4: Đoàn tàu vượt qua một ô tô đang chạy cùng chiều. Trường hợp này xem như bài toán chuyển động cùng chiều xuất phát từ hai vị trí là đuôi tàu và ô tô.

Thời gian để đoàn tàu vượt qua ô tô là: t = (l + d) : (vtàu – vô tô)

5. Loại 5: Phối hợp các loại trên.