Đề chọn học sinh giỏi Lịch Sử 10 THPT Liễn Sơn - Có đáp án

SỞ GD VÀ ĐÀO TẠO VĨNH PHÚC

TRƯỜNG THPT LIỄN SƠNĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG NĂM HỌC 2018- 2019. MÔN: LỊCH SỬ. KHỐI 10. thời gian 180 phút( không kể thời gian giao đề)

Câu 1(2 điểm): Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành các quốc gia cổ đại phương Tây (Hi Lạp và Rô – ma)?

Câu 2(2 điểm): Thị quốc là gì? Vì sao ở Địa trung hải thời cổ đại lại xuất hiện Thị Quốc?

Câu 3(2 điểm): Anh( chị) hãy : đánh giá về những thành tựu văn hóa Trung Quốc thời phong kiến. Ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc tới Việt Nam được biểu hiện như thế nào?

Câu 4(2 điểm): Chứng minh văn hóa của vương quốc Cam- pu- chia và Lào tiếp thu những giá trị văn hóa truyền thống Ấn Độ.

Câu 5 (2,0 điểm)

Nêu sự xuất hiện những mầm mống của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa dưới thời nhà Minh ở Trung Quốc. Vì sao những mầm mống này không thể tiếp tục phát triển ở Trung Quốc trong thời kì phong kiến?

Câu 6(2 điểm): Giải thích vì sao chiến thắng Bạch Đằng năm 938 của Ngô Quyền là một chiến thắng vĩ đại của dân tộc ta?

Câu 7(2 điểm): Trên cơ sở tình hình kinh tế nông nghiệp nước ta từ TK X đến TK XV hãy: nêu những tiền đề phát triển nền kinh tế nông nghiệp.

Câu 8(2 điểm): Trình bày đặc điểm của văn hóa Thăng Long thời Lí, Trần, Lê ở nước ta và cho biết “ An Nam đại tứ khí” là gì?

Câu 9(2 điểm): Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn( 1418- 1427)

Câu 10(2 điểm): Trình bày những đóng góp của vương triều Nguyễn ở nửa đầu TK XIX.

……………………………………………………Hết……………………………

( Lưu ý: Giám thị coi thi không được giải thích gì thêm)

Họ và tên:…………………………………………….SBD:………………………………………….

HƯỚNG DẪN CHẤM THI CHỌN HSG CẤP TRƯỜNG MÔN : LỊCH SỬ . KHỐI 10

NĂM HỌC 2018 – 2019

CâuĐáp ánThang điểm1Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành các quốc gia cổ đại phương Tây (Hi Lạp và Rô – ma)?2đ* Điều kiện tự nhiên của các quốc gia cổ đại Địa Trung Hải: - Nằm ven biển Địa Trung Hải, Hi Lạp và Rô-ma gồm bán đảo và nhiều đảo nhỏ …,. 0,25phần lớn lãnh thổ là núi và cao nguyên, đất canh tác ít lại không màu mỡ, chủ yếu là đất ven đồi, khô và rắn0,25- Khí hậu ấm áp, trong lành, có những đồng bằng nhỏ được hình thành từ những thung lũng bị ngăn cách…0,25* Tác động:- Đến sự hình thành các quốc gia cổ đại Địa Trung Hải:

+ Thời gian hình thành: vào khoảng TNK I TCN (Muộn hơn so với các quốc gia cổ đại phương Đông): 0,25Do đất canh tác xấu, công cụ bằng đồng không có tác dụng mà phải đến khi công cụ bằng sắt xuất hiện, việc trồng trọt mới có hiệu quả -> có sản phẩm thừa -> xuất hiện tư hữu -> xã hội phân chia giai cấp và hình thành nhà nước.0,5+ Con đường hình thành: Do lãnh thổ bị chia cắt nên khó có điều kiện tập trung đông dân cư -> khi xã hội có giai cấp hình thành thì mỗi vùng, mỗi mỏm bán đảo trở thành một nước.0,25+ Qui mô quốc gia: diện tích nước nhỏ và là giang sơn của một bộ lạc trước đây.0,252Thị quốc là gì? Vì sao ở Địa trung hải thời cổ đại lại xuất hiện Thị Quốc?2đThị quốc là: Một quốc gia thành thị ( quốc gia nhỏ)bao gồm: thành thị và một vùng đất đai trồng trọt xung quanh. Mỗi thị quốc có phố xá, lâu đài, đền thờ,…Đặc biệt là có bến cảng.0,5Địa trung hải thời cổ đại lại xuất hiện Thị Quốc là vì:

- Điều kiện tự nhiên bị chia cắt thành nhiều vùng nhỏ, không có điều kiện tập trung dân cư…0,5- Đặc trưng kinh tế vùng này là thủ công nghiệp và thương nghiệp nên không cần tập trung đông dân cư…0,5˃˃ Vì vậy khi xã hội có giai cấp hình thành, mỗi vùng hay mỗi đảo trở thành một quốc gia riêng, có diện tích nhỏ gọi là thị quốc hay còn gọi là quốc gia thành thị hay thành bang.0,53Anh( chị) hãy : đánh giá về những thành tựu văn hóa Trung Quốc thời phong kiến. Ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc tới Việt Nam được biểu hiện như thế nào?2đđánh giá về những thành tựu văn hóa Trung Quốc thời phong kiến

- Văn hóa Trung Quốc thời phong kiến hình thành và phát triển trên cơ sở kế thừa những di sản văn hóa cổ đại, những điều kiện kinh tế xã hội mới và tiếp thu văn hóa bên ngoài.0,5- Nền văn hóa với những thành tựu rực rỡ và đa dạng, độc đáo. Trong đó nổi bật nhất là các mặt tư tưởng, văn học sử học, nghệ thuật và một số lĩnh vực khoa học - kĩ thuật.0,5- Những thành tựu văn hóa lớn lao đã thể hiện tài năng, sức lao động và trí sáng tạo vĩ đại của nhân dân Trung Quốc ; làm cho Trung Quốc trở thành một trong những trung tâm văn minh ở châu Á và trên thế giới.0,5Ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc tới Việt Nam được biểu hiện

- Ảnh hưởng trân các lĩnh vực :

+ Tư tưởng: Nho giáo

+ Văn học: Thơ, văn

+ Chữ viết: Từ chũ Hán cải biến thành chữ nôm0,25- Người Việt đã biết tiếp thu có chọn lọc, Việt hóa những thành tựu văn hóa đặc sắc của Trung Quốc để làm phong phú cho nền văn hóa của mình.0,254Chứng minh văn hóa của vương quốc Cam- pu- chia và Lào tiếp thu những giá trị văn hóa truyền thống Ấn Độ.2đ- Cùng với quá trình tồn tại và phát triển, cư dân Cam- pu- chia và Lào đã sáng tạo nền văn hóa bản địa có cội nguồn xa xua trước khi tiếp thu những văn hóa truyền thống Ấn Độ0,5- Chữ viết:

+Trên cơ sở chữ Phạn của Ấn Độ người khơ- me sáng tạo ra hệ thống chữ viết của mình

+ Người Lào có hệ thống chữ riêng, được xây dựng sáng tạo trên cơ sở vận dụng các nét chữ cong của người Cam- pu- chia và Mi- an- ma.0,5- Tôn giáo: Đạo phật đại thừa ảnh hưởng đến Cam- pu- chia, đạo phật tiểu thừa truyền bá vào Lào.0,5- Kiến trúc điêu khắc: Ở Cam- pu- chia và Lào đã xuất hiện một số công trình kiến trúc phật giáo tiêu biểu như: Quần thể kiến trúc Ăng- co Vát và Ăng- co Thom, Thạt Luổng…0,55Nêu sự xuất hiện những mầm mống của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa dưới thời nhà Minh ở Trung Quốc. Vì sao những mầm mống này không thể tiếp tục phát triển ở Trung Quốc trong thời kì phong kiến?

2đa. Sự xuất hiện những mầm mống của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa dưới thời nhà Minh ở Trung Quốc- Các vua triều Minh đã thi hành nhiều biện pháp nhằm khôi phục và phát triển kinh tế. Đến đầu thế kỉ XVI, mầm mống quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa đã xuất hiện ở Trung Quốc.0,25- Trong thủ công nghiệp: xuất hiện những xưởng thủ công tương đối lớn; có những chủ xưởng dệt nắm trong tay hàng vạn lạng bạc tiền vốn…Những người thợ này làm thuê để lấy tiền công.0,25- Trong thương nghiệp: Các nhà buôn lớn xuất hiện, họ có nhiều vốn và nguyên liệu, đem giao cho các hộ thủ công làm để thu về thành phẩm. Các thương nhân bao mua đem hàng đi trao đổi khắp trong và ngoài nước.0,25- Trong nông nghiệp: Thương nhân bỏ vốn cho nông dân sản xuất, cuối mùa thu về sản phẩm (mùa xuân họ xuất vốn cho nông dân trồng mía, mùa đông thu lại bằng đường).0,25b. Nguyên nhân những mầm mống sản xuất tư bản chủ nghĩa không thể phát triển ở Trung Quốc trong thời kì phong kiến- Quan hệ sản xuất phong kiến được duy trì chặt chẽ trong những vùng nông thôn…0,5- Chế độ cai trị độc đoán của chính quyền phong kiến chuyên chế…0,56Giải thích vì sao chiến thắng Bạch Đằng năm 938 của Ngô Quyền là một chiến thắng vĩ đại của dân tộc ta?2đ- Chiến thắng Bạch Đằng năm 938 đã đánh bại hoàn toàn ý trí xâm lược của quân Nam Hán, bảo vệ vững chắc nền độc lập tự chủ vừa mới giành được.0,5- Chiến thắng của Ngô Quyền năm 938 đã kết thúc vĩnh viễn hơn 1000 năm đô hộ của phong kiến phương Bắc, mở ra một thời đại mới- Thời đại độc lập tự chủ lâu dài của dân tộc ta0,5- Là trận quyết chiến chiến lược, “ Một vũ công cao cả vang dội đến nghìn thu”, được ghi vào lịch sử dân tộc như một biểu tượng sáng ngời của truyền thống yêu nước, ý chí quật cường bất khuất của dân tộc, để lại nhiều bài học về nghệ thuật quân sự…0,5- Trong chiến thắng này Ngô Quyền đã biết phát huy sức mạnh tổng hợp của dân tộc, lợi dụng yếu tố “ Thiên thời , địa lợi, nhân hòa”0,57 Trên cơ sở tình hình kinh tế nông nghiệp nước ta từ TK X đến TK XV hãy: nêu những tiền đề phát triển nền kinh tế nông nghiệp.

2đ- Trải qua hơn 1000 năm Bắc thuộc, đất nước đã được độc lập, thống nhất…nên nông nghiệp có điều kiện phát triển0,5- Có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho sự phát triển kinh tế nông nghiệp

( Lưu vực những dòng sông lớn : Sông Hồng, sông Cả, sông Mã)0,5- Nhà nước có các chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp như: quan tâm thủy lợi, công tác trị thủy, khai hoang mở rộng diện tích…0,5- Nhân dân phấn khởi đoàn kết xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ…0,58Trình bày đặc điểm của văn hóa Thăng Long thời Lí, Trần, Lê ở nước ta và cho biết “ An Nam đại tứ khí” là gì?2đđặc điểm của văn hóa Thăng Long thời Lí, Trần, Lê ở nước ta - Nền văn hóa Thăng long thời Lý, Trần, lê phát triển rực rỡ trên tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội( Văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc chủ yếu về mặt tư tưởng; Chăm- pa chủ yếu về mặt kiến trúc).0,5- Nền văn hóa Thăng long thời Lý, Trần, lê mang đậm tính dân tộc sâu sắc, là sự tiếp nối của văn minh Văn Lang- Âu lạc. Nhiều giá trị của văn minh Văn Lang- Âu Lạc tiếp tục được khẳng định và phát triển.0,5- Nó phản ánh dức sống mãnh liệt của dân tộc, trải qua nhiều cuộc chiến tranh không bị mất đi mà vẫn được giữu gìn, nuôi dưỡng trong nền văn hóa của dân tộc.0,5“ An Nam đại tứ khí” là gì?

- Là bốn công trình tiêu biểu của nền văn hóa Thăng long

+ Tháp Báo Thiên

+ Chuông Quy Điền

+ Vạc Phổ Minh

+ Tượng Phật chùa Quỳnh Lâm0,59Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn( 1418- 1427)

- Khởi nghĩa Lam Sơn là một phong trào yêu nước, chính nghĩa…Nên tập hợp được đông đảo các lực lượng nhân dân yêu nước, ủng hộ2đ

0,5- Nhân dân ta có lòng yêu nước, ý chí bất khuất chống giặc ngoại xâm, toàn dân đoàn kết chiến đấu…0,5- Sự lãnh đạo sáng suốt của bộ chỉ huy nghĩa quân , những người tài giỏi, mưu trí…như: Lê Lợi và Nguyễn Trãi0,5- Có đường lối chiến lược, chiến thuật đúng đắn sáng tạo: Biết dựa vào dân, từ cuộc khởi nghĩa phát triển thành cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc quy mô cả nước…0,510Trình bày những đóng góp của vương triều Nguyễn ở nửa đầu TK XIX.2đ 1.Hoàn thành thống nhất đất nước:

- Lần đầu tiên có một vương triều phong kiến kiểm soát được một vùng lãnh thổ rộng lớn, tương đương với lãnh thổ Việt Nam hiện nay0,25- Trước khi triều Nguyễn được thành lập, các chúa Nguyễn đã có công mở rộng lãnh thổ về phía Nam đến tận Đồng bằng Sông Cửu Long và xác lập chủ quyền vững chắc trên vùng đất mới.0,25XIXSau khi được thành lập, bằng nhiều biện pháp và hình thức thiết thực, triều Nguyễn đã huy động được nhân dân, quan lại, binh lính tiếp tục thực hiện công cuộc khai hoang. Tiểu biểu là doanh điền Nguyễn Công Trứ với việc khai khẩn vùng Kim Sơn và Tiền Hải…0,25- Trên cơ sở kế thừa thành tựu của phong trào Tây Sơn (xóa bỏ tình trạng phân chia Đàng Trong – Đàng Ngoài, đặt cơ sở cho sự khôi phục nền thống nhất), Nguyễn Ánh và triều Nguyễn đã hoàn thành công cuộc thống nhất về mặt lãnh thổ bao gồm cả Đàng Trong và Đàng Ngoài…0,252. Nhà Nguyễn đã xây dựng và củng cố quốc gia thống nhất trên lãnh thổ tương ứng với lãnh thổ Việt Nam ngày nay: bao gồm cả đất liền và hải đảo ven bờ cùng các quần đảo trên biển Đông. Xác lập chủ quyền chủ quyền của nước ta với hai quần đảo Trường Sa và Hoàng sa. - Đặc biệt, với cải cách của Minh Mạng (1831-1832)… đã có những đóng góp nhất tích cực trong việc quản lý quốc gia, xây dựng thiết chế và tổ chức bộ máy nhà nước rất qui củ. -> Ý nghĩa: Cải cách Minh Mạng đã góp phần thống nhất đất nước về mặt hành chính, đặt cơ sở cho việc phân chia các tỉnh sau này0,53. Thời kỳ các chúa Nguyễn và triều Nguyễn đã để lại một di sản văn hóa đồ sộ bao gồm cả văn hóa vật thể và phi vật thể… Tiêu biểu là ba di sản văn hóa mà UNESCO công nhận: quần thể cố đô Huế, nhã nhạc cung đình, Phố cổ Hội An. - Hệ thống di sản này trải rộng trên cả nước từ Bắc vào Nam, là kết quả lao động sáng tạo của nhân dân ta, cộng đồng các thành phần dân tộc Việt Nam, các các nhà văn hóa kiệt xuất, tiêu biểu cho trí tuệ và tâm hồn dân tộc Việt.0,5...................................................................Hết…………………………………………………….

( Lưu ý: trên đây là những ý cơ bản nhất mà trong bài làm thí sinh cần có. Chỉ cho điểm tối đa nếu bài làm đầy đủ các ý, lập luận và trình bày khoa học, lôgich)

NGƯỜI RA ĐỀ VÀ ĐÁP ÁN

TRẦN THỊ HÀ TĨNH