1.
Thạch Sanh là một người có nguồn gốc xuất thân cao quý : Con người nông dân tốt bụng, sống nghèo khổ. Con trai Ngọc Hoàng xuống đầu thai. Thạch Sanh đã nhiều lần lập chiến công hiển hách , thu được nhiều chiến lợi phẩm quý : Chém chằn tinh được bộ cung tên vàng ; diệt đại bàng, cứu công chúa; diệt hồ tinh cứu thái tử con vua thuỷ tề được vua thuỷ tề tặng cây đàn thần đuổi quân xâm lược 18 nước chư hầu. Thạch Sanh chính nghĩa lương thiện (thật thà, dũng cảm, vị tha, nhân đạo, yêu hoà bình), đại diện cho cái tốt. Cuối cùng, Thạch Sanh lấy công chúa làm vợ và được làm vua.
2.
Nhân vật chính trong những câu chuyện dân gian thường là những cô, cậu bé có tài năng bẩm sinh, thiên phú mà không phải ai cũng có được, nhân vật được hình tượng hóa qua chính tài năng của họ. trong truyện em bé thông minh tác giả nhân dân đã khắc họa một nhân vật vô cùng thông minh với tài ứng biến linh hoạt qua những tình huống hài hước.
Trong truyện cậu bé thể hiện tài năng, óc thông minh qua bốn lần đối đáp từ đơn giản đến phức tạp, từ việc nhỏ nhặt trong đời sống hàng ngày tới sự bình yên của đất nước, độc lập cho dân tộc, hòa bình cho nhân dân. Lần đầu tiên em vặn lại câu hỏi của viên quan đã đưa ra câu hỏi hóc búa cho cha của cậu khiến ông ấy lúng túng và nghĩ ngay đây chính là người mà nhà vua đang cần tìm, vị vua là một người anh minh, biết coi trọng hiền tài. Lần thứ hai thì em đã cứu sống cả làng và xoáy lại đức vua nhờ cách ứng biến thông minh của mình khi bắt dân làng phải làm sao ra được chín con trâu con trong khi vua chỉ có mỗi ba con trâu đực. Lần thứ ba là vượt qua thách thức oái oăm của đức vua về một con chim mà phải nấu ba mâm cỗ đầy, lần cuối cùng khiến nhà vua phải tâm phục khẩu phục đó câu đố của sứ thần nước đích rằng phải làm như thế nào để sợi chỉ đi xuyên qua lỗ ốc xoắn.
Lần thứ nhất khi đang trên đường đi tìm hiền tài cho nhà vua thì viên quan nọ bèn hỏi vu vơ hai cha con nhà cậu bé này đang cày dưới ruộng: “trâu của nhà ngươi một ngày cày được mấy đường”, người cha thì há hốc sợ viên quan lớn trị tội vì ông cũng không biết một ngày trâu ông cày được mấy đường nữa, nhưng cậu con trai thì lại hồn nhiên và nhanh trí hỏi lại vị quan viên này: “thế cho cha con hỏi, một ngày ngựa của quan đi được bao nhiêu bước thì con trả lời cho ngài trâu nhà con đi được mấy đường”. Viên quan này chưa kịp định hình, ngớ người và nghĩ bụng đây chính là người mà đức vua cần rồi, ông liền chạy về tâu với vua ngay, nhà vua tỏ vẻ vui mừng hết cỡ, để xem có chắc chắn là người mình cần tìm đây không vua bèn đưa ra một kế, sai lính đem ba thúng gạo nếp và 3 con trâu đực và bảo cả làng năm sau phải làm sao nộp đủ cho nhà vua chín con trâu, cả làng ai nấy đều hoảng, tin này đến tai cậu bé, thì cậu ta liền bảo với cha và mọi người đây là lộc của vua mình nên hưởng, nên bèn bảo thịt hai con trâu và hai hũ gạo làm bữa tiệc cho cả làng, còn việc còn lại cứ để cậu lo. Cậu bé đã tương kế tựu kế, lấy chiêu gậy ông đập lưng ông đã làm cho vua và các vị quan thần hết sức kinh ngạc, cậu cùng cha lẻn vào cung rồi khóc um tùm lên bảo là cậu muốn có một đứa em mà mẹ cậu thì mất rồi, bố sao không chịu sinh cho cậu lấy em bé nào. Vị Vua như hiểu ra chuyện và nghĩ bụng đây chính là nhân tài của đất nước rồi, để chứng minh cho mọi người thấy là mình không chọn nhầm người, lần thứ ba này vị vua đem sai lính đưa một con chim sẻ và phải dùng kim để mổ bụng nó ra, không chần chừ gì, cậu liền dụ ngay mấy anh lính kia bảo họ dùng kim thịt cho con chim và dĩ nhiên là không được vì nó quá phi lý. Lần cuối cùng thì đức vua phải tâm phục khẩu phục và thầm biết ơn cậu vì đã cứu sống cả nước này. Đại sứ thần nước địch đang tìm cớ lăm le xâm chiếm nước ta, nghe tin có người hiền tài đang ở trong cung, tên này đã đưa ra câu đố mà không ai có thể giải nổi, khiến mọi người nổi hết da gà, toát hết mồ hôi hột, vua đành cầu cứu cậu bé, không để mọi người chờ lâu, cậu bé liền cất giọng hát: tang tang tính, tình tính tang, bắt kiến vàng buộc chỉ ngang lưng, từ lâu ai cũng biết kiến là loài ưa dầu mỡ nên chỉ cần ngửi thấy mùi mỡ ở đâu là tới ngay. Và dĩ nhiên là mọi việc nằm trong tầm kiểm soát, vị vua được phen tự hào, dù chỉ giống như trò chơi dân gian mà những cô, cậu bé vẫn thường chơi trò dân gian nhưng lần này lại cứu cả một đất nước, khiến kẻ thù phải dè chừng.
Những giải pháp tuy đơn giản nhưng lại vô cùng hiệu quả là kết quả của sự đúc kết kinh nghiệm từ bao đời nay của ông cha ta, từ bài học cuộc sống lao động. Nhân vật cậu bé chính là hình tượng được hiện thực hóa những kinh nghiệm đó thành sự thật và chỉ có trí tuệ thì mới chiến thắng được.
