1. Cảnh nhà bị gió thu phá
– Gió bão thét gào của mưa thu. Mưa dai dẳng và kéo dài, thêm thời tiết lạnh.
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp bay lộn vào mương sa.
=> Hình ảnh miêu tả gợi 1 cảnh tượng tan tác, tiêu điều.
Tâm trạng của chủ nhân ngôi nhà đang bị phá => Bất ngờ, tiếc nuối xót xa.
• Nội dung chính và bố cục của bài thơ Bài ca nhà tranh hị gió thu phá.
Sau khi từ quan về quê ở ẩn, Đỗ Phủ được bạn bè và người thân giúp dựng một căn nhà tranh ở phía tây Thành Đô. về nhà mới chưa được bao lâu thì căn nhà bị gió thu phá nát. Trước cảnh đời éo le, Đỗ Phủ đã viết bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá để nói lên nỗi thống khổ của mình. Bài thơ được viết theo thể thơ cổ.
Bài thơ thể hiện nỗi đau đớn, xót xa của nhà thơ trước cảnh nhà tranh bị gió thu phá nát, đồng thời nhà thơ đã vượt lên nỗi đau của bản thân để nêu cao giá trị nhân đạo bằng việc phản ánh nỗi khổ của những kẻ sĩ nghèo trong thiên hạ. Qua đó, ông mơ ước có một căn nhà muôn ngàn gian vững chãi để che cho kẻ sĩ nghèo dù mình có sống trong túp lều tranh rách nát cũng vui lòng. Đó chính là tấm lòng nhân đạo và nhân văn cao cả của nhà thơ.
Phần một (Tháng tám đến mương sa): Cảnh nhà tranh bị gió thu phá. Trong phần này, tác giả đã kết hợp sử dụng phương thức miêu tả với tự sự.
Phần hai (Trẻ con đến ấm ức): Cảnh trẻ con cướp giật tranh từ mái nhà rơi xuống và nỗi ấm ức, nỗi đau trong lòng trước cảnh tượng đó của tác giả. Phương thức biểu đạt của phần này là tự sự kết hợp với biểu cảm.
Phần ba (Giây lát đến cho trót): Nỗi khổ của cả gia đình trong đêm mưa gió sau khi nhà tranh đã bị gió thu phá nát. Miêu tả và biểu cảm là hai phương thức biểu đạt của phần này.
Phần bốn (Còn lại): Mong ước của tác giả về một mái nhà vững chãi cho những kẻ nghèo trong thiên hạ, riêng bản thân tác giả có thể sống trong một mái nhà rách nát cũng vui lòng. Tác giả đã sử dụng phương thức biểu đạt trực tiếp để tạo nên giá trị nhân đạo của bài thơ.
