Câu 1:Gần 1h đêm, tại làng X thuộc phủ X nước sông Nhị Hà lên to quá, xem chừng đê vỡ mất. Từ chiều đến giờ hàng trăm con người cố gắng hộ đê, nhưng sức người làm sao địch lại với sức trời, tình cảnh thật là thảm. Ấy vậy mà quan phụ mẫu được cử đi phụ dân hộ đê lại ngồi trong đình vững chãi vừa ăn vừa uống lại còn đánh bài tổ tôm. Đền khi có người chạy vào báo tin đê vỡ mà y vẫn mặc kệ; còn hách dịch ta đây. Khi hắn hả hê vì ù được ván bài lớn cũng chính là lúc đê vỡ, dân chúng lâm vào tình cảnh thảm sầu.
Câu 2:
Lây từ vế đầu của câu :''Sống chết mặc bay/Tiền thầy bỏ túi''
→Chỉ thái độ vô trách nhiệm,vì tiền bạc mà coi thường sinh mệnh con người của 1 số thầy bói,thầy thuốc trong xã hội xưa
Câu 3:
Mở đầu tác phẩm, tác giả đã xây dựng một tình huống độc đáo được đặt trong sự đối lập gay gắt. Một bên là tình cảnh vô cùng nguy khốn của dân chúng: "Gần một giờ đêm. Trời mưa tầm tã. Nước sông Nhị Hà lên to quá; khúc đê làng X thuộc phủ X xem chừng núng thế lắm, hai ba đoạn đê thẩm lậu rồi, không khéo thì vỡ mất". Tính mạng "con dân" cả vùng đang bị đe dọa nghiêm trọng. Quang cảnh hàng trăm ngàn con người đang ra sức chống chọi lại với cơn lũ thật khẩn trương, vất vả. "Kẻ thì thuổng, người thì cuốc, người đội đất, kẻ vác tre", "người nào người nấy lướt thướt như chuột lột". Một bên là cảnh quan huyện "kẻ cha mẹ của dân" có trách nhiệm đốc thúc dân chúng bảo vệ đê thì lại đang chễm chệ trong đình "cách đó chừng bốn năm trăm thước. Đình ấy cũng ở trong mặt đê, nhưng cao mà vững chãi, dẫu nước to thế nữa, cũng chẳng việc gì". Ngoài kia con dân đang chân lấm tay bùn, đem thân hèn yếu để chống chọi lại với sức nước thì trong đình "đèn thắp sáng trưng", "nha lệ lính tráng, kẻ hầu người hạ đi lại rộn rịp". Dường như ngoài kia và trong này là cả hai thế giới khác biệt hoàn toàn. Nếu ngoài kia là thảm cảnh thì trong này là thú vui. Ngoài kia gấp gáp khẩn trương, trong này thong dong nhàn nhã. Cái náo loạn đặt bên cạnh cái yên ả. Trái với "con dân" đang "trăm lo ngàn sợ", quan phụ mẫu "uy nghi chễm chện ngồi" như không hề hay biết đến tình trạng thảm thương của dân chúng. Dựng lên hai cảnh đối lập gay gắt đó, tác giả vạch trần thói vô trách nhiệm của bọn quan lại đương thời. Trong tình cảnh ấy, vô trách nhiệm chính là một tội ác.
