Danh từ (DT ): DT là những từ chỉ sự vật
( người, vật, hiện tượng, khái niệm hoặc đơn vị )
- DT chỉ hiện tượng : mưa, nắng , sấm, chớp,…
- DT chỉ khái niệm : đạo đức, người, kinh nghiệm, cách mạng,…
- DT chỉ đơn vị : Ông, vị (vị giám đốc ),cô (cô Tấm ) ,cái, bức, tấm,… ;
mét, lít, ki-lô-gam,… ;nắm, mớ, đàn,…
Khi phân loại DT tiếng Việt, trước hết , người ta phân
chia thành 2 loại : DT riêng và DT chung .
- Danh từ riêng : là tên riêng của một sự vật
(tên người, tên địa phương, tên địa danh,.. )
- Danh từ chung : là tên của một loại sự vật
(dùng để gọi chung cho một loại sự vật ). DT chung có thể chia thành 2 loại :
+ DT cụ thể : là DT chỉ sự vật mà ta có thể cảm nhận được bằng
các giác quan (sách, vở, gió ,mưa,…).
+ DT trừu tượng : là các DT chỉ sự vật mà ta không cảm nhận được
bằng các giác quan ( cách mạng, tinh thần, ý nghĩa,… )
Các DT chỉ hiện tượng, chỉ khái niệm, chỉ đơn vị được giảng dạy
trong chương trình SGK lớp 4 chính là các loại nhỏ của DT chung.
+ DT chỉ hiện tượng :
Hiện tượng là cái xảy ra trong không gian và thời gian mà con người
có thể nhận thấy, nhận biết được. Có hiện tượng tự nhiên
như : mưa , nắng, sấm, chớp, động đất,… và hiện tượng xã hội
như : chiến tranh, đói nghèo, áp bức,…DT chỉ hiện tượng là DT biểu thị
các hiện tượng tự nhiên ( cơn mưa,ánh nắng, tia chớp,…) và hiện
tượng xã hội (cuộc chiến tranh, sự đói nghèo,…) nói trên.
+ DT chỉ khái niệm :
Chính là loại DT có ý nghĩa trừu tượng ( DT trừu tượng- đã nêu ở trên).
Đây là loại DT không chỉ vật thể, các chất liệu hay các đơn vị sự vật cụ
thể ,mà biểu thị các khái niệm trừu tượng như : tư tưởng, đạo
đức, khả năng, tính nết, thói quen, quan hệ, thái độ,cuộc sống
, ý thức , tinh thần, mục đích, phương châm,chủ trương, biện
pháp, ý kiến, cảm tưởng, niềm vui, nỗi buồn, tình yêu, tình bạn,…
Các khái niệm này chỉ tồn tại trong nhận thức, trong ý thức của con
người, không “vật chất hoá”, cụ thể hoá được. Nói cách khác, các
khái niệm này không có hình thù, không cảm nhận trực tiếp được
bằng các giác quan như mắt nhìn, tai nghe,…
+ DT chỉ đơn vị :
Hiểu theo nghĩa rộng, DT chỉ đơn vị là những từ chỉ đơn vị các sự
vật. Căn cứ vào đặc trưng ngữ nghĩa , vào phạm vi sử dụng, có thể
chia DT chỉ đơn vị thành các loại nhỏ như sau :
- DT chỉ đơn vị tự nhiên : Các DT này chỉ rõ loại sự vật, nên còn
được gọi là DT chỉ loại. Đó là các từ :con, cái , chiếc; cục, mẩu,
miếng; ngôi, tấm , bức; tờ, quyển, cây, hạt, giọt, hòn ,sợi,…
- DT chỉ đơn vị đo lường : Các DT này dùng để tính đếm, đo đếm
các sự vật, vật liệu, chất liệu,…VD :lạng, cân, yến, tạ, mét thước, lít sải, gang,…
- DT chỉ đơn vị tập thể : Dùng để tính đếm các sự vật tồn tại dưới
dạng tập thể , tổ hợp. Đó là các từ :bộ, đôi, cặp, bọn, tụi, đàn,dãy, bó,…
- DT chỉ đơn vị thời gian:Các từ như: giây, phút , giờ, tuần, tháng,mùa vụ, buổi,…
- DT chỉ đơn vị hành chính, tổ chức:xóm, thôn, xã, huyện, nước,
nhóm, tổ, lớp , trường,tiểu đội, ban, ngành,…
*Cụm DT:
- DT có thể kết hợp với các từ chỉ số lượng ở phía trước,
các từ chỉ định ở phía sau và một số từ ngữ khác để lập
thành cụm DT. Cụm DT là loại tổ hợp từ do DT và một số từ
ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
