*Dàn ý
I, MB: Giới thiệu tác giả, tác phẩm
II, TB
1. Giới thiệu chung
* Hoàn cảnh sáng tác:
- Bài thơ “Từ ấy” được Tố Hữu viết vào tháng 7/1938 nằm trong phần “Máu lửa” của tập thơ “Từ ấy”.
- Tập thơ “Từ ấy” là tập thơ đầu của Tố Hữu, gồm có ba phần: “Máu lửa”, “Xiềng xích”, “Giải phóng” (1937 – 1946).
- Bài thơ ghi lại những cảm xúc, suy tư sâu sắc khi Tố Hữu được đứng vào hàng ngũ của Đảng.
* Vị trí bài thơ: có ý nghĩa mở đầu cho con đường cách mạng, con đường thi ca và đánh dấu mốc quan trọng trong cuộc đời Tố Hữu
2, Phân tích
a, Khổ 1: Niềm vui sướng, say mê khi bắt gặp lí tưởng của Đảng.
- “Từ ấy” : trạng từ chỉ thời gian, đánh dấu một thời điểm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong cuộc đời cách mạng và đời thơ của Tố Hữu – 7/1938, Tố Hữu được đứng vào hàng ngũ của Đảng.
- Nhan đề của bài thơ được lặp lại ngay khổ thơ I có tác dụng nhấn mạnh thời điểm nhà thơ giác ngộ lí tưởng cách mạng.
- Nghệ thuật ẩn dụ: “ nắng hạ” và “mặt trời chân lí”
+ “nắng hạ” : là thứ nắng chói chang, rực rỡ, mạnh mẽ → nhấn mạnh niềm vui sướng trào dâng của khoảnh khắc nhà thơ được đón nhận lí tưởng cộng sản.
+ “Mặt trời chân lí” : Chân lí của Đảng, của Cách mạng.
- Sử dụng các động từ mạnh:
+ “Bừng” : ánh sáng phát ra đột ngột.
+ “Chói”: Ánh sáng chiếu thẳng, mạnh. → Khẳng định lí tưởng cộng sản như một nguồn sáng mới làm bừng sáng cả trí tuệ và tâm hồn nhà thơ.
- “Hồn tôi ... chim”: so sánh + ẩn dụ kết hợp với các từ ngữ giàu sức biểu cảm “ đậm”, “ rộn” → Tâm hồn nhà thơ khi được đón nhận lí tưởng cộng sản cũng căng tràn nhựa sống như một vườn cây lá xanh tươi, toả hương ngào ngạt và ríu rít tiếng chim kêu.
-> Bút pháp trữ tình lãng mạn kết hợp hình ảnh so sánh, ẩn dụ đã diễn tả cụ thể niềm vui sướng, say mê của nhà thơ trong buổi đầu đến với lí tưởng cộng sản. 2.
b, Khổ 2: Nhận thức mới về lẽ sống
- Lẽ sống mới của Tố Hữu được thể hiện qua những từ ngữ đặc sắc, có tác dụng gắn kết như: “Buộc, trang trải, gần gũi, khối đời”
+ “Buộc” : buộc chặt, gắn bó với mọi người → ý thức quyết tâm cao độ muốn thoát khỏi giới hạn của “cái tôi” cá nhân để hướng vào cộng đồng.
+ “Trang trải”: sự trải rộng tâm hồn ra với đời.
+ “Gần gũi”: Gần nhau về quan hệ tinh thần, tình cảm, đó là sự gắn bó ruột thịt.
+“Khối đời” : Hình ảnh ẩn dụ, chỉ một khối người đông đảo, cùng chung lí tưởng. Đó là sức mạnh của tập thể nhân dân.
- Điệp từ “để” tạo nhịp thơ dồn dập, thôi thúc, hăm hở.
- Từ “với” tạo mối liên kết chặt chẽ với nhân dân.
-> Lẽ sống mới được đặt ra ở đây là “cái tôi” hòa vào “cái ta”; mối quan hệ hài hòa giữa riêng - chung, cá nhân - cộng đồng. Đó là mối quan hệ đoàn kết gắn bó, tạo ra sức mạnh trong cuộc đấu tranh cách mạng.
c. Khổ 3: Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
- “ Tôi đã là...” → cấu trúc khẳng định rõ ràng nhận thức của tác giả về vị thế của mình trong gia đình lớn, khẳng định ý thức tự giác, chắc chắn, vững vàng của tác giả.
+ Điệp từ “là” : mang tính khẳng định
+ Số từ ước lệ “vạn” + Cách xưng hô ruột thịt: “con, em, anh”: khẳng định tình cảm đầm ấm, thân thiết, ruột thịt.
- Từ ngữ biểu cảm: “kiếp phôi pha,cù bất cù bơ”: Tấm lòng đồng cảm, xót thương tới những kiếp người đau khổ, bất hạnh, những con người lao động vất vả.
->Đây là tình cảm mới mẻ và cao đẹp của một chiến sĩ cách mạng, một nhà thơ cách mạng.
d, suy nghĩ gì về lẽ sống của tuổi trẻ ngày nay
- Tuổi trẻ ngày nay cần phải xác định cho mình 1 lí tưởng sống, 1 lẽ sống rõ ràng. Đó là lối sống cống hiến, có trách nhiệm, gắn bó giữa cá nhân với tập thể. Sống cống hiến và dám hi sinh giúp con người khẳng định tài năng, tên tuổi, bản lĩnh của cá nhân giữa cuộc đời. Dám sống hết mình, dám đấu tranh, dám khẳng định sự tồn tại có ý nghĩa mới thúc đẩy được khả năng sáng tạo của con người, tạo động lựcnkhát vọng cao đẹp trong cuộc sống. Hơn nữa, sự sống của mỗi con người không phải là vô tận. Sự tồn tại của vũ trụ là vĩnh hằng, mêmh mông nhưng sự tồn tại của cá nhân vô cùng ngắn ngủi và hữu hạn.Bản thân sự sống không phảilà ở chỗ sống dài hay ngắn mà chính là ở giá trị sống, giá trị của sự cống hiến. Khi con người sống cống hién hết mình cho cuộc đời, cho đất nước, Tổ quốc, sự sống ấy mới đáng trân trọng. Vì vậy, mỗi người cần xác định quan điểm sống lành mạnh: biết sóng hiến và hưởng thụ, biết sống cho hiện tại và tương lai, trân trọng từng phút giây quý giá của cuộc sống.
3. Đánh giá chung
-ND:
-NT:
III. KB: Khẳng định lại ý nghĩa của bài thơ
*bài viết tham khảo
Tố Hữu là nhà thơ lớn của dân tộc, là "con chim đầu đàn" của thơ ca Cách mạng Việt Nam thế kỉ XX. Sự nghiệp thơ ca của Tố Hữu gắn liền với sự nghiệp cách mạng, thơ ông luôn gắn bó và phản ánh chân thật những chặng đường cách mạng. Nhắc đến ông, ta chẳng thể nào quên được những tập thơ: Từ ấy, Việt Bắc, Ra trận, Máu và hoa,... Tiêu biểu trong số đó là bài thơ "Từ ấy", bài thơ là tiếng hát trong trẻo, phấn chấn, say mê của người thanh niên khi được đứng trong hàng ngũ của Đảng. Nhận xét về bài thơ, có ý kiến cho rằng Từ ấy hấp dẫn người đọc bởi niềm vui lớn lẽ sống lớn tình cảm lớn của Tố Hữu trong buổi đầu gặp gỡ lí tưởng cộng sản.
Bài thơ được viết trong khoảng thời gian (1937 - 1946), đây là thời gian đầu Tố Hữu tham gia cách mạng, trở thành một người chiến sĩ. "Từ ấy" là bài thơ được viết trong giai đoạn này, cũng là bài thơ đánh dấu sự trưởng thành trong tâm hồn tác giả. Khổ thơ đầu tiên chính là niềm vui lớn của nhà thơ khi bắt gặp ánh sáng của Đảng:
Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lý chói qua tim
"Từ ấy" chỉ một mốc thời gian, mốc son đánh dấu sự thay đổi lớn trong cuộc đời Tố Hữu khi bắt gặp được lý tưởng sống cho chính cuộc đời mình. Đó còn là tiếng reo hò sung sướng tột bậc, niềm hạnh phúcngập tràn khi trở thành một người cách mạng, được ánh sáng của Đảng và Bác dẫn đường. Nhà thơ đã miêu tả nó như "nắng hạ", như ánh sáng sáng rực rỡ, chói chang của mùa hè, soi tỏa vào trong chính trái tim đang sôi sục tuổi trẻ của nhà thơ. Ánh sáng đó được ẩn dụ như hình ảnh "mặt trời". Nếu như mặt trời thật đem lại ánh sáng ấm áp cho vạn vật, là nguồn sống cho muôn loài, thì "mặt trời chân lý", mặt trời của Đảng xuất hiện đã xua tan màn sương mù tối tăm, đem lại một lẽ sống mới không chỉ cho chính tác giả, còn cho cả dân tộc Việt Nam, đang chìm đắm trong đói khổ với tư tưởng tiểu tư sản. Tố Hữu đã sử dụng những động từ mạnh như "bừng, chói" để diễn tả một cách mạnh mẽ ảnh hưởng to lớn cho ánh sáng của Đảng khiến cho người cách mạng như bừng tỉnh sau những ngày tăm tối.
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim
Sự chuyển biến sâu sắc đó, như một sức mạnh kỳ diệu, nó được bắt nguồn từ chính con người tác giả khi được Đảng soi đường, chỉ lối. Khiến cho tâm hồn của người chiến sĩ trẻ như rộn ràng, tràn đầy sức sống. Nhà thơ đã so sánh nó như "một vườn hoa lá" với đủ sắc hương của đất trời, cả sự sống đang sinh sôi, nảy nở, nhảy múa hát ca, rộn ràng tiếng chim hót. Dường như sau những ngày tăm tối, không được nhìn thấy ánh sáng mặt trời, không được nhìn thấy tương lai, cùng với khi huyết của tuổi trẻ mong muốn được thay đổi, được cống hiến cho đất nước đánh đuổi giặc ngoại xâm thì giờ đây khi có "mặt trời chân lý" của Đảng dẫn dắt làm cho tâm hồn nhà thơ trẻ lại, sục sôi ý chí đấu tranh, khơi dậy sức sống và cảm hứng sáng tạo mới cho tác giả
Ở khổ thơ thứ hai, từ sau khi gặp được chân lý của cuộc đời mình nhà thơ đã có những sự thay đổi đặc biệt trong nhận thức, trong lẽ sống lớn, trong con đường làm cách mạng của mình
Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời
Trước khi được trở thành một nhà cách mạng, được giác ngộ lý tưởng mới thì Tố Hữu là một thanh niên tiểu tư sản. Với tư tưởng tiểu nông hạn hẹp thì giờ đây nhà thơ đã có cách nhìn nhận mới trong suy nghĩ. Nhà thơ đã bỏ qua sự hẹp hòi của tư tưởng cũ, vượt qua những rào cản định nghĩ của giai cấp để thấu hiểu quần chúng khổ lao. Đây là không phải là sự ép buộc mà nhà thơ đã tự nguyện "buộc", tự nguyện gắn mình với "mọi người", với những tầng lớp bần cùng của xã hội. Đem trái tim mình hòa cùng nhịp đập, cùng đau tiếng đau của đồng bào, cùng chia sẻ những mất mát, đắng cay ngọt bùi mà nhân ta đang chịu đựng. Nhà thơ mong muốn gây dựng những con người đang chịu cảnh nô lệ trở thành "khối đời" một khối thống nhất, như anh em ruột thịt, taọ nên một sức mạnh tập thể, không gì có thể đàn áp được
Bốn câu thơ cuối thể hiện rõ tấm lòng, sự đồng cảm của chính nhà thơ, lời khẳng định trong con đường làm cách mạng. Đó chính là tình cảm lớn của tác giả:
Tôi là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm cù bất cù bơ
Nhà thơ đã sử dụng điệp từ, cùng với những "con, em, anh", như một sự khẳng định chắc chán sự gắn bó giữa mình với nhân dân lạo động. nhà thơ như một thành viên trọng gia đình của mọi tầng lớp trong xã hội. Tố Hữu hòa mình cùng với nhân dân. Nhà thơ tự nguyện làm "con của vạn nhà, em của vạn kiếp phôi pha, anh của vạn đầu em nhỏ", nguyện mang cả cuộc đời mình để đem lại hạnh phúc cho những mảnh đời bất hạnh, những kiếp sống mòi mỏi trong tuyệt vọng, những đứa bé tội nghiệp. Qua đó, ta còn cảm nhận được sự căm ghét sâu sắc trong lòng tác giả đối với những cảnh bất công trong xã hội, chính những mảnh đời đáng thương đó mà nhà thơ đi theo cánh mạng, đi theo tiếng gọi của tổ quốc, hăng say chiến đấu, hăng say sáng tác
Tuổi trẻ ngày nay cần phải xác định cho mình 1 lí tưởng sống, 1 lẽ sống rõ ràng. Đó là lối sống cống hiến, có trách nhiệm, gắn bó giữa cá nhân với tập thể. Sống cống hiến và dám hi sinh giúp con người khẳng định tài năng, tên tuổi, bản lĩnh của cá nhân giữa cuộc đời. Dám sống hết mình, dám đấu tranh, dám khẳng định sự tồn tại có ý nghĩa mới thúc đẩy được khả năng sáng tạo của con người, tạo động lựcnkhát vọng cao đẹp trong cuộc sống. Hơn nữa, sự sống của mỗi con người không phải là vô tận. Sự tồn tại của vũ trụ là vĩnh hằng, mêmh mông nhưng sự tồn tại của cá nhân vô cùng ngắn ngủi và hữu hạn.Bản thân sự sống không phảilà ở chỗ sống dài hay ngắn mà chính là ở giá trị sống, giá trị của sự cống hiến. Khi con người sống cống hién hết mình cho cuộc đời, cho đất nước, Tổ quốc, sự sống ấy mới đáng trân trọng. Vì vậy, mỗi người cần xác định quan điểm sống lành mạnh: biết sóng hiến và hưởng thụ, biết sống cho hiện tại và tương lai, trân trọng từng phút giây quý giá của cuộc sống.
Bài thơ là tiếng lòng, tiếng reo mừng sung sướng của không chỉ tác giả mà đại diện cho thế hệ trẻ của đất nước lúc bấy giờ khi tìm thấy lý tưởng của Đảng. Là sự nhận thức mới, cách nghĩ mới, đem tuổi trẻ cống hiến cho đời và cho tổ quốc. Thật vậy, bài tho hấp dẫn người đọc bởi "niềm vui lớn lẽ sống lớn tình cảm lớn của Tố Hữu trong buổi đầu gặp gỡ lí tưởng cộng sản".
