Viễn Phương là một cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng miền Nam ở thời kỳ chống Mỹ cứu nước. Thơ ông thường nhỏ nhẹ giàu tình cảm giàu chất mộng mơ ngay trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt. Gắn bó với tên tuổi của ông là bài thơ Viếng Lăng Bác

Viễn Phương có quê gốc ở quận Tân Châu, tỉnh Châu Đốc (ngày nay là thị xã Tân Châu, tỉnh An Giang). Thuở nhỏ ông đi học, đến khi Cách mạng Tháng Tám bùng nổ (1945), ông đến đầu quân và được xếp vào Chi đội 23.

Chi đội này hoạt động trên một địa bàn rộng lớn thuộc đồng bằng sông Cửu Long. Từ cảm xúc có thật trên mỗi chặn đường chiến đấu gian khổ, những bài thơ của ông đã lần lượt ra đời, và được đăng trên báo 'Tiếng Súng Kháng Ðịch', là tờ báo duy nhất của Khu 9 Nam Bộ lúc bấy giờ.

Năm 1952, Nam Bộ tổ chức giải thưởng tổng kết văn học nghệ thuật lấy tên Giải thưởng Cửu Long, thì trường ca 'Chiến thắng Hòa Bình' của ông được xếp giải nhì về thơ.

Không lâu sau, Chi hội Văn nghệ Nam Bộ tổ chức đại hội, ông được bầu vào Ban chấp hành. Năm 1954, cuộc kháng chiến chống Pháp kết thúc, ông được phân công về Sài Gòn hoạt động.

Về Sài Gòn, ông đi dạy học, làm thuê kiếm sống nhưng công việc chủ yếu vẫn là sáng tác văn thơ. Với bút hiệu Viễn Phương, ông làm thơ và viết truyện đăng trên một số tờ báo ở Sài Gòn như Nhân loại, Hừng sáng, Công lý...

Do những bài viết có nội dung chống đối, năm 1960, ông bị nhà cầm quyền Sài Gòn bắt giam tù ở Chí Hòa. Trong tù, ông vẫn tiếp tục làm thơ.

Sau khi ra tù (1962), ông rời Sài Gòn vào chiến trường Củ Chi tiếp tục chiến đấu và làm thơ.

Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, ông liền được bầu làm Chủ tịch Hội Văn nghệ Giải phóng Thành phố Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh và được bầu vào Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam.

Ngoài bút danh Viễn Phương, ông còn lấy bút danh 'Phương Viễn' và cũng sáng tác cả văn xuôi. Ông nổi tiếng với bài thơ 'Viếng lăng Bác' (Kim Son phổ nhạc) đã được đưa vào giảng dạy ở trường phổ thông. Ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2001.

Nhà thơ Viễn Phương mất ngày 21 tháng 12 năm 2005 tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Con ông, PGS-TS Phan Thanh Bình hiện đang là Ủy viên Trung ương Đảng - Giám đốc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.

Tóm lại Viễn Phương là một một cây bút góp phần tạo nên giá trị của văn học Việt Nam. Nhờ đó mà tên tuổi ông được biết đến nhiều hơn.

Viễn Phương là tác giả của bài thơ độc đáo Viến lăng Bác. Ông tên thật là Phan Thanh viễn (1928- 2005). Ông quê quán ở An Giang, là người con của miền Nam. Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, ông hoạt động ở Nam Bộ với các nhiệm vụ cách mạng khác nhau. Và đặc biệt, ông là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng miền Nam thời kỳ chống Mỹ cứu nước. Nói về thơ ông, ta nói tới chất thơ nhỏ nhẹ, giàu chất mộng mơ ngay cả trong những lúc khó khăn nhất. Vào năm 1976, khi kháng chiến chống Mỹ kết thúc thắng lợi, đất nước thống nhất, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vừa được khánh thành. Viễn Phương ra thăm miền Bắc, vào lăng viếng Bác Hồ. Bài thơ Viếng Lăng Bác được sáng tác trong dịp đó và in trong tập thơ “Như mây mùa xuân” (1978). Bài thơ đánh dấu lần đầu gặp gỡ đầy xúc động của VIễn Phương, người con đại diện cho muôn ngàn trái tim miền Nam với vị cha già kính yêu của dân tộc.