1. Giáo hội bóc lột nhân dân. + Hệ tư tưởng của Giáo hội phong kiến cản trở sự phát triển của văn hóa, khoa học. + Sự tồn tại của Giáo hội cản trở sự phát triển của Chủ nghĩa tư bản. - Phong trào cải cách tôn giáo khởi đầu ở Đức và lan sang các nước Tây Âu.
2.
+ Giáo hội bóc lột nhân dân.
+ Hệ tư tưởng của Giáo hội phong kiến cản trở sự phát triển của văn hóa, khoa học.
+ Sự tồn tại của Giáo hội cản trở sự phát triển của Chủ nghĩa tư bản.
- Phong trào cải cách tôn giáo khởi đầu ở Đức và lan sang các nước Tây Âu.
- Đại diện tiêu biểu: Lu-thơ, Can-vanh.